Inzicht in logistieke stromen
Wie werkt aan beleid gericht op logistiek, heeft inzicht nodig in logistieke stromen. Maar in tegenstelling tot personenmobiliteit is er op gemeentelijk niveau veel minder openbare data beschikbaar over logistiek verkeer. Om beleidsmakers toch te voorzien van betrouwbare inzichten, gebruiken we bij Goudappel verschillende tools: van verkeersmodellen tot zelf ontwikkelde methodes zoals de ‘magnetenmethode’ en de ‘logistieke menukaart’.
Beleidsmaatregelen gericht op logistiek
Om de bereikbaarheid, leefbaarheid en economische vitaliteit van steden en dorpen te verbeteren, nemen gemeenten steeds vaker gerichte maatregelen voor logistiek verkeer. Denk aan:
- Toegangsbeleid: regels voor wie er toegang heeft tot een gebied en onder welke voorwaarden zoals:
- Venstertijden: bevoorrading van winkels en horeca alleen toestaan tussen bepaalde tijdstippen
- Zero-emissiezones: alleen schone vrachtvoertuigen toelaten tot (delen van) de stad
- Logistieke hubs: goederen 'overslaan' van grote, niet-uitstootvrije vrachtwagens naar (vaak) kleinere emissievrije voertuigen op een centrale en multimodale locatie (bijv. aan de rand van de stad)
- Stimuleren van duurzame stadslogistiek: via bijvoorbeeld subsidies, laadinfrastructuur of fietsbezorging
Inzicht in logistieke stromen
Om dit soort maatregelen effectief te ontwikkelen, is inzicht nodig in logistieke stromen:
- Waar rijdt logistiek verkeer?
- Hoe vaak rijdt men daar?
- Wat voor soort voertuigen zijn dat?
- Welke functies of locaties trekken de meeste ritten aan?
- Waar bevinden zich knelpunten, hoe ontstaan deze en hoe kun je deze oplossen of voorkomen?
In tegenstelling tot personenmobiliteit - nauwkeurig in kaart gebracht met verkeersmodellen en (semi)openbare data - is informatie over logistieke verkeersstromen minder gestructureerd inzichtelijk. De beschikbare logistieke verkeersdata gaan vaak over snel- en N-wegen.
Op deze wegen zijn bijvoorbeeld NDW-telpunten aanwezig die op basis van voertuiglengtes, inzicht geven in logistieke verkeersstromen. Deze telpunten bevinden zich op een beperkt aantal locaties en leveren geen gegevens voor bestelauto's of -bussen. Op een kleinere schaal, zoals gemeentelijke wegen, zijn tellingen, VESDI-data en gegevens van ANPR-camera’s beschikbaar. Deze bronnen bieden wél informatie over vrachtvoertuigen zoals bestelauto's en -bussen maar geven niet altijd álle benodigde inzichten.
Betrouwbaar inzicht met verschillende methoden
Hoewel er dus wel wat logistieke data beschikbaar zijn, bieden deze geen overkoepelend beeld zoals we bij personenmobiliteit gewend zijn. Om beleidsmakers bij gemeenten toch te voorzien van betrouwbare inzichten om hun beleid mee te onderbouwen, gebruiken we bij Goudappel verschillende hulpmiddelen:
- Verkeersmodellen om verschillende vervoerswijzen in beeld te brengen, waar mogelijk gevoed met logistieke data zoals tellingen, kengetallen en VESDI- en ANPR-data
- Magnetenmethode om het aantal logistieke ritten en hun ruimtelijke verdeling in beeld te brengen
- Logistieke menukaart om te berekenen hoeveel en welk type logistieke voertuigen er verwacht worden in een gebieds- of locatieontwikkeling en welk ruimtegebruik hierbij past (o.a. aantal laad- en losplekken)
Welke methode het best past bij uw situatie, hangt af van het specifieke vraagstuk. Data verzamelen is immers geen doel op zich, maar een middel om uw vraag te beantwoorden. We adviseren u daar graag over.
Verkeersmodellen: inzicht in logistiek verkeer op regionaal en landelijk niveau
Goudappel ontwikkelt en beheert ruim 70% van de gemeentelijke en regionale verkeersmodellen. Ook dragen we al jaren bij aan BasGoed, het strategisch goederenmodel van Rijkswaterstaat) waarmee we lange termijn bereikbaarheids- en geluidsanalyses uitvoeren.
Dankzij die verkeersmodellen, hebben we op regionaal en landelijk niveau inzicht in:
- Het aantal vrachtvoertuigen (intensiteiten)
- Het aantal km’s afgelegd door vrachtverkeer
- Aandeel vrachtverkeer t.o.v. andere modaliteiten
- Uitstoot van CO2, fijnstof en stikstof veroorzaakt door vrachtverkeer
Om hiermee ook op lokaal niveau nuttige inzichten te bieden, is altijd aanvullende input nodig zoals tellingen.
Magnetenmethode: inzicht in ruimtelijke verdeling logistiek verkeer op lokaal niveau
Voor het in beeld brengen van logistieke ritten en hun ruimtelijke verdeling, ontwikkelden we ook een eigen GIS-tool: de magnetenmethode. Het uitgangspunt: bepaalde functies (zoals horeca of een supermarkt) trekken meer logistiek verkeer aan dan andere functies (zoals een kantoor of sportschool) en werken dus als 'magneten' voor logistiek verkeer. Met de magnetenmethode brengen we deze verdeling van logistieke hotspots in beeld en kwantificeren ze.
De magnetenmethode levert u inzicht in:
- Aantal logistieke ritten per dag
- Functies die logistiek verkeer aantrekken
- Huidige en toekomstige (bereikbaarheids)knelpunten
Zo werkt de magnetenmethode
- Onderzoeksgebied bepalen
Samen bepalen we welk gebied we analyseren om de gestelde vragen te beantwoorden - Data combineren
We combineren data van OpenStreetMap, Kadaster, CBS, BAG, BGT en onze eigen logistieke menukaart om het gebruik van het gebied in kaart te brengen (zoals infrastructuur, aantal inwoners, functies van gebouwen, bedrijventerreinen, ov-netwerk) - Visualiseren in heatmaps
De GIS-tool genereert heatmaps die laten zien waar de logistieke drukte het grootst is. Hoe roder de kaart, hoe meer logistieke ritten in het gebied.
Voorbeeld van een heatmap met de ‘magneten’: hoe donkerder de kleur, hoe meer logistiek verkeer van en naar deze plek
Logistieke menukaart: inzicht in logistieke ritten en benodigde laad- en losplekken
Naast verkeersmodellen en de magnetenmethode, gebruiken we ook onze logistieke menukaart. Met deze methode bepalen we het aantal en soort logistieke ritten in een gebied en hoeveel laad- en losplekken daarvoor nodig zijn (nu of in de toekomst). We geven hiermee inzicht in:
- Het aantal logistieke ritten
- Type logistieke voertuigen (zoals bestelauto, bakwagen en trekker-trailer)
- Verdeling van ritten per dagdeel
- Verblijfsduur van logistiek verkeer
- Benodigde laad- en losplekken
Deze inzichten zijn vooral nuttig voor gemeenten en projectontwikkelaars bij het plannen van een gebieds- of locatieontwikkeling met schaarse ruimte. Met behulp van de logistieke menukaart zorgen we voor voldoende ruimte voor bevoorrading met optimaal ruimtegebruik.
Doorontwikkeling modellen en tools: meer logistieke data nodig
Om u nog beter inzicht te geven in logistieke stromen en de effectiviteit van beleidsmaatregelen, werken we continu aan de doorontwikkeling van onze verkeersmodellen, data en tools. Zo is er meer logistieke data nodig voor het beter kunnen modelleren van logistiek verkeer en beantwoorden van beleidsvragen. Daar werken we samen met partners hard aan. Zo ontwikkelen we dashboards waarin we data over logistiek verkeer en personenmobiliteit samenbrengen.
Inzichten vertaald naar advies
Wilt u weten of en waar in uw stad er mobiliteitsknelpunten zijn en hoe u deze kunt voorkomen? Bent u benieuwd waar zich de drukste logistieke functies bevinden? Of wilt u het effect van bedachte maatregelen op logistieke bereikbaarheid en verblijfskwaliteit toetsen? Onze logistieke experts helpen u graag. Op basis van uw specifieke vraagstuk bepalen we de meest succesvolle methode om inzicht te krijgen in logistieke stromen.
We beschouwen logistiek daarbij altijd integraal - in samenhang met personenmobiliteit – en betrekken relevante stakeholders, voor adviezen met draagvlak. Zo bent u verzekerd van concrete en praktisch haalbare aanbevelingen voor uw lokale situatie. Denk aan maatregelen als: toegangsbeleid om de beleving van uw centrumgebied te beschermen, heldere en snelle routes voor zwaar verkeer en veilig ingepaste opstelruimte voor laden en lossen.
