Kaders voor duurzame mobiliteit in de regio Utrecht

De provincie Utrecht staat voor een forse woningbouwopgave van ruim 145.000 woningen tot 2040, vooral in of nabij bestaand stedelijk gebied waar het mobiliteitssysteem al onder druk staat. Omdat uitbreiding van infrastructuur vaak geen optie is, ligt de oplossing in slimme en duurzame mobiliteitsoplossingen. Door in een vroeg stadium kaders te schetsen voor mobiliteit binnen gebiedsontwikkelingen, kunnen we de mobiliteitsbehoefte faciliteren, de spits minimaliseren én duurzaam reisgedrag stimuleren. 

Dit doen we samen met Goedopweg, een samenwerkingsverband van Rijk, provincie en Utrechtse gemeenten. Het is voor het eerst in Nederland dat een regionaal samenwerkingsverband op deze manier duurzame mobiliteitskaders opstelt. Zo ontstaat er één duidelijke koers voor duurzame mobiliteit, waar alle betrokken partijen achter staan.

Bewezen integrale aanpak

Aan de hand van het door Goudappel ontwikkelde slimme mobiliteitswiel, onderzoeken we integraal hoe keuzes op het gebied van verstedelijking, netwerken, openbare ruimte, mobiliteitshubs en gedragsbeïnvloeding elkaar kunnen versterken. “Door dit vroeg in de planvorming uit te werken, draagt mobiliteit bij aan de ruimtelijke doelstellingen van een stad of gemeente, in plaats van dat het wordt gezien als potentieel knelpunt.” vertelt Martijn Stevens, adviseur mobiliteit & ruimte. 

De gemaakte keuzes leggen we vast in een Mobiliteitsprogramma van Eisen (MPvE): een concrete vertaling van alle uitgangspunten voor mobiliteit in een gebiedsontwikkeling, dat weer input vormt voor het Stedenbouwkundig Programma van Eisen.

Onze aanpak voor het uitwerken van een MPvE is deels gebaseerd op de Leidraad Gebiedsontwikkeling & Smart mobility van de MRA. Eerder pasten we deze werkwijze al succesvol toe voor gebiedsontwikkelingen in Haarlemmermeer, Zaanstad, Oosterhout, Zwolle, Harderwijk en Edam-Volendam. Martijn vertelt nu over meerdere projecten in de regio Utrecht. Vanuit zijn ervaring vertelt hij hoe de samenwerking tot stand kwam en wat deze trajecten hebben opgeleverd.

Wijk bij Duurstede: Geer III

In Wijk bij Duurstede speelde het MPvE een belangrijke rol als verbinder. “Partijen die in beginsel weinig met elkaar praten, zijn door dit MPvE bij elkaar gebracht,” vertelt Martijn. “We hebben gesprekken gevoerd die de planvorming echt verder hebben geholpen. Ruimtelijke ontwikkelingen op gemeentelijk niveau hebben vaak een sterke link met regionale partners zoals de provincie. Dit MPvE heeft die samenwerking op gang gebracht.”

Het was geen eenvoudige context, de bereikbaarheid hangt sterk af van een drukke provinciale weg waardoor de gebruikelijke mogelijkheden om aan te draaien beperkt waren. Toch kwamen er door het proces realistische én ambitieuze oplossingen op tafel en ligt er nu een gedragen plan waar alle partijen mee aan de slag kunnen.

Woerden: Poort van Woerden

Woerden draaide om inhoudelijke complexiteit. “Het was een traject met drie verschillende locaties, elk met hun eigen kenmerken en visies” zegt Martijn. “Met het MPvE hebben we overzichtelijk in beeld gebracht wat er al lag, maar vooral ook waar de blinde vlekken zaten. Op die punten zijn we de diepte ingegaan zodat er een meer integraal uitgewerkt plan ontstond. Daarbij hebben we bewust de eenheid en afstemming gezocht tussen de drie deelgebieden.”

Het resultaat is één overkoepelend mobiliteitskader dat ruimte laat voor maatwerk maar wel zorgt voor samenhang en een gedeelde koers. De ervaringen uit dit traject zijn meteen gedeeld met andere gemeenten in de regio zodat ook zij van deze aanpak konden profiteren.

Leusden: Tabaksteeg Zuid

In Leusden lag de kracht in efficiëntie. “Dit was een beknopt MPvE waarbij we op heel efficiënte wijze doelgericht hebben gewerkt” aldus Martijn. “Een belangrijke les is om transparant te zijn over het aanhaken van ontwikkelaars. Als je dat aan de voorkant goed regelt, levert dat later veel tijd en duidelijkheid op.” Dankzij korte lijnen met de gemeente en slimme online sessies kon het MPvE in korte tijd en doelgericht worden afgerond.

IJsselstein: IJsselovers en Paardenveld Noord

In IJsselstein groeide het vertrouwen in het MPvE tijdens het proces. “Je merkt dat ambtenaren meer vertrouwen krijgen en dat het MPvE gesprekken in gang zet tussen ontwikkelaars zoals Heijmans en regionale partners zoals de provincie” vertelt Martijn. “Dat helpt enorm om de ontwikkeling verder te brengen.” Door veel afstemming en overleg sloten bestaande plannen en nieuwe mobiliteitsopgaven uiteindelijk goed op elkaar aan.

Vervolg

Naast deze vier trajecten zijn er nog twee in ontwikkeling. Goedopweg heeft de samenwerking inmiddels verlengd en in 2025 starten we met twee nieuwe grote MPvE’s. Zo werken we stap voor stap aan een regio die klaar is voor de toekomst.

De MPvE’s in de regio Utrecht laten zien dat het mogelijk is om complexe mobiliteitsvragen te vertalen naar concrete, gedragen plannen. Door vanaf het begin samen te werken en zowel inhoud als proces goed te organiseren, ontstaat er niet alleen een beter plan maar ook meer vertrouwen tussen partijen.

Samen verder

Heeft jouw gemeente of organisatie ook te maken met grote gebiedsontwikkelingen en wil je vanaf het begin sturen op slimme, duurzame mobiliteitskeuzes? Neem dan contact op met Goudappel. Wij helpen je graag om samen tot een mobiliteitskader te komen dat werkt in de praktijk én breed wordt gedragen.

Opdrachtgever: Goedopweg, in samenwerking met U10
Jaar: 2024 - heden