Fatbikes en verkeersveiligheid: waarom het invoeren van aparte regels geen oplossing is Onderzoek in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat

Onveilige verkeerssituaties

Het aantal ongevallen en onveilige verkeerssituaties met fatbikes stijgt. Tussen 2020 en 2024 verdubbelde het aantal slachtoffers onder elektrische fietsers op de spoedeisende hulp, en verzesvoudigde het aantal bestuurders met hersenletsel in de leeftijdsgroep 12 tot 18 jaar. De Tweede Kamer wil regelgeving om dit tegen te gaan, zoals een helmplicht en minimumleeftijd voor fatbikes. 

Uit eerder onderzoek bleek dat aparte regelgeving lastig wordt: een aparte voertuigcategorie voor fatbikes is niet haalbaar. Wel zouden kenmerken zoals gewicht en koppel in regelgeving vast te leggen moeten zijn (deze zijn bij fatbikes hoger dan bij reguliere e-bikes). Daarom verzocht de Tweede Kamer het demissionaire kabinet opnieuw te onderzoeken of een minimumleeftijd van 14 jaar en een helmplicht alleen voor fatbikes, haalbare maatregelen zijn. 

Aparte regels dragen niet bij aan aantoonbaar veiliger verkeer

In opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voerde Goudappel dit nieuwe onderzoek uit. Hieruit bleek dat:

• Fatbikes technisch nauwelijks te onderscheiden zijn van andere e-fietsen;
• Het rijgedrag een veel grotere rol speelt bij verkeersveiligheid dan technische specificaties;
• Fabrikanten hun modellen eenvoudig kunnen aanpassen om buiten eventuele regels te vallen;
• Handhaving op gewicht en koppel technisch complex en praktisch onuitvoerbaar is;
• Er geen aanwijzingen zijn dat een hoger gewicht of koppel leidt tot meer ongevallen.

De conclusie: aparte regels voor ‘zware’ elektrische fietsen leiden niet tot aantoonbaar veiliger verkeer. In plaats van een technisch onderscheid is onze aanbeveling te kijken naar uitvoerbare maatregelen die bijdragen aan een veiligere openbare ruimte voor alle fietsers en andere weggebruikers, zoals een gedragsaanpak.

Helmplicht voor alle elektrische fietsen

Op basis van alle onderzoeken concludeert het ministerie dat aparte regelgeving voor fatbikes - zoals een minimumleeftijd - juridisch onuitvoerbaar is. Daarom maakte demissionair minister Tieman (BBB) bekend een helmplicht te willen invoeren voor kinderen tot 18 jaar die rijden op een elektrische fiets, zoals een fatbike. Daarnaast wordt ingezet op een gedragsaanpak voor bestuurders van elektrische fietsen en op een keurmerk voor elektrische fietsen. Mogelijk wordt de helmplicht uitgebreid naar andere lichte elektrische voertuigen, zoals de e-step. 

In landelijke media was er veel aandacht voor de plannen: o.a. bij de NOS, AD, de Volkskrant en Trouw.