Last mile logistics: lastige schakel met groot effect op de stad
De last mile, ofwel het laatste traject van een bezorging, is vaak het moeilijkst en het duurst. Het draagt bij aan verkeersdruk en uitstoot in de stad. Toch blijft last mile logistics onderbelicht in beleid, dat zich vaak vooral focust op personenmobiliteit. Dat terwijl beide (vaak) dezelfde infrastructuur gebruiken. Een integrale aanpak levert veel winst op voor de bereikbaarheid en leefbaarheid van steden.
Last mile logistics in het kort:
- Last mile logistics/delivery is een belangrijke fase in de toeleveringsketen. Er is vaak sprake van korte afstanden en complexe logistiek.
- Het raakt de leefbaarheid, mobiliteit en ruimtelijke ordening, zaken waar gemeenten verantwoordelijk voor zijn.
- Gemeenten kunnen gebruikmaken van verschillende tools om last mile logistics slimmer te organiseren.
- Een integrale aanpak van stadslogistiek (in samenhang met personenmobiliteit) maakt toekomstgerichte keuzes mogelijk die bijdragen aan brede welvaart
Wat wordt verstaan onder last mile logistics?
Last mile logistics of last mile delivery draait om het laatste stuk van de goederenstroom: het omvat alle stappen die nodig zijn om een pakket van een magazijn, hub of winkel naar de eindgebruiker − consument of bedrijf − te brengen. Het gaat daarbij niet alleen om de fysieke aflevering, maar ook om de communicatie, planning en tracking. Last mile-levering bepaalt voor een groot deel hoe tevreden klanten zijn en speelt een belangrijke rol in de e-commerce- en retailsector.
Goed om te weten: de term last mile wordt ook gebruikt in de context van personenmobiliteit. Het verwijst dan naar het laatste stuk van een reis, bijvoorbeeld van station naar huis of werk. Daarvoor zijn oplossingen zoals deelauto’s of ov-fietsen.
Uitdagingen voor gemeenten
De Topsector Logistiek voorspelt dat het aantal stadslogistieke kilometers tot 2035 verder toeneemt met 19% door inbreiding, bevolkingsgroei en groeiende consumentenbehoeften. Voor steden vormt de toenemende verkeersdrukte een grote uitdaging. Zij zetten met autoluwe straten, 30 km-zones en zero emissie- en milieuzones al volop in op grotere leefbaarheid, schonere lucht en CO2-reductie. Maar logistiek is nog vaak een blinde vlek in het beleid.
Optimaliseren van de last mile: dit levert het op
Het kan gemeenten veel opleveren om te sturen op een integrale benadering van last mile logistics:
- Minder verkeersdruk en betere doorstroming.
- Hogere verkeersveiligheid.
- Minder schade aan de infrastructuur: zwaar verkeer kan schade en verzakkingen veroorzaken aan wegen en kades, zeker in oude binnensteden
- Minder uitstoot van schadelijke stoffen als fijnstof, stikstof en CO₂, wat zorgt voor een gezondere leefomgeving en lagere klimaatimpact.
- Minder overlast en betere leefkwaliteit voor bewoners.
De noodzaak van een integrale aanpak
- Veel gemeenten richten hun mobiliteitsbeleid vooral op personenvervoer, zoals auto’s, fietsen, ov en deelmobiliteit. Logistiek − en daarmee ook last mile logistics − krijgt vaak minder aandacht. Zonder een samenhangende aanpak worden knelpunten niet inzichtelijk gemaakt, of kunnen niet voorkomen worden. Met als gevolg dat doelen op het gebied van leefbaarheid, duurzaamheid en bereikbaarheid niet worden gehaald.
- Daarom is het van belang dat de verschillende afdelingen binnen gemeenten zoals mobiliteit, economische zaken, duurzaamheid en ruimtelijke ordening samenwerken en ook stakeholders zoals logistieke dienstverleners, ondernemers en bewoners betrekken bij de planvorming.
Naar toekomstbestendige last mile logistics in 4 stappen
1. Formuleer een duidelijk doel
Allereerst is het van belang om als gemeente vast te stellen wat u precies wilt bereiken met beleidsmaatregelen: welke stad wilt u zijn? Minder vervoersbewegingen bijvoorbeeld, volledig uitstootvrij verkeer, of betere verkeersveiligheid? En waar precies in de gemeente spelen deze ambities? Duidelijke doelstellingen vormen de basis voor gericht beleid.
2. Breng de logistieke stromen in kaart
Analyseer wie wat vervoert, wanneer, waar naartoe, via welke vervoerwijzen en vervoermiddelen. Alleen met inzicht in deze stromen kun je effectief sturen. Wilt u een beeld krijgen van de bredere stadslogistiek, maak dan onderscheid tussen sectoren, zoals pakketbezorging, bouwlogistiek, horeca en afvalinzameling.
3. Combineer deze data met informatie over persoonsverplaatsingen
Logistiek en personenmobiliteit maken gebruik van dezelfde infrastructuur, vaak op dezelfde tijden. Door deze gegevens naast elkaar te leggen, ontstaat inzicht in waar drukte ontstaat, waar de risico’s liggen en waar de infrastructuur overbelast raakt.
4. Identificeer knelpunten en formuleer een integrale strategie
De voorgaande stappen brengen de knelpunten in beeld. Waar ontstaan veiligheidsrisico’s, opstoppingen of fysieke schade, zoals verzakkende kademuren? Gebruik de opgedane inzichten om een strategie op te stellen om deze knelpunten op te lossen dan wel te voorkomen.
Praktische en strategische hulpmiddelen
Overheden die met last mile logistics aan de slag willen, hoeven niet het wiel opnieuw uit te vinden. Er zijn voldoende tools beschikbaar om de last mile slimmer, veiliger en duurzamer in te richten.
Voorbeelden van zulke tools:
- Databronnen en dashboards die realtime inzicht geven in verkeersstromen en knelpunten.
- Een logistieke menukaart waarmee berekend kan worden hoeveel logistieke ritten er in een gebied zijn en hoeveel laad- en losplekken waar nodig zijn.
- De magnetenmethode laat zien waar de intensiteit van logistiek verkeer het hoogst is.
- Een SULP (sustainable urban logistics plan) is als onderdeel van een SUMP een lange termijnplan voor steden met meer dan 100.000 inwoners aan een TEN-T corridor om stadslogistiek te verduurzamen. Het ontwikkelen van een SULP wordt aangemoedigd door de Europese Commissie.
- Visualisaties en simulaties met bijvoorbeeld Hub Dynamics bieden waardevolle inzichten in praktische vragen: kunnen voertuigen op locatie keren, parkeren of laden zonder overlast of schade te veroorzaken?
Inspiratie uit de praktijk
In opdracht van Topsector Logistiek ontwikkelde Goudappel een interactief dashboard voor Zwolle om het gebruik van de binnenstad door verschillende gebruikersgroepen (waaronder logistiek) in kaart te brengen. De nadruk ligt daarbij op de dynamiek tussen gebruikers en ruimtegebruik. In Rotterdam, Utrecht en Amsterdam werkt Goudappel mee aan integrale plannen voor stadslogistiek bij nieuwe bouwlocaties. Daarbij draait het bijvoorbeeld om de bevoorrading van winkels of horeca, maar ook om bouwlogistiek, pakketdiensten en dienstverleners zoals loodgieters of schilders. Projecten waarbij verschillende disciplines (parkeren, mobiliteit, gebiedsontwikkeling en logistiek) samenkomen en integraal benaderd worden, leveren meetbare winst op voor alle betrokkenen.
Wat kan Goudappel voor u betekenen?
Goudappel helpt gemeenten, regio’s en bedrijven grip te krijgen op last mile logistics. Dat doen we met data, slimme tools en een integrale blik. Van visualisaties tot beleid, van participatie tot begeleiding van aanbestedingen. We helpen knelpunten te voorkomen en ambities voor een gezonde, bereikbare stad waar te maken.
