Waarom OV belangrijk is voor inclusiviteit
Iedereen moet mee kunnen doen in de maatschappij. Daarvoor is je kunnen verplaatsen een basisvoorwaarde. Meer bestemmingen bereiken betekent meer kans op een baan, betere toegang tot scholen en voorzieningen, kortom: meer kansen.
En uiteindelijk dus ook een minder grote aanspraak op het Sociaal Domein. Bovendien kan een goed en fijnmazig OV-netwerk ook ervoor zorgen dat de vraag naar WMO-vervoer minder snel toeneemt. Hier zit wel een spanning met een robuust en betrouwbaar netwerk.
Ontplooiingsmogelijkheden
Mobiliteit zorgt ervoor dat mensen activiteiten kunnen ontplooien op andere plekken dan waar zij wonen. Openbaar vervoer maakt onlosmakelijk onderdeel uit van de mobiliteit. De beweegredenen om van het openbaar vervoer gebruik te maken kunnen per individu verschillen. Toegang tot automobiliteit is geen vanzelfsprekendheid. In sterk stedelijke gebieden heeft een meerderheid van de huishoudens uit lage inkomensgroepen geen toegang tot een motorvoertuig. Een fiets kan in sommige gevallen een uitkomst zijn, maar niet in alle gevallen.
Openbaar vervoer zorgt ervoor dat mensen een rol kunnen spelen op de arbeidsmarkt, andere mensen kunnen bereiken om sociale contacten te onderhouden en voorzieningen kunnen bereiken. Het bereikbaar houden en maken van educatie en zorgvoorzieningen draagt er aan bij dat inwoners zich geen zorgen hoeven te maken om functies die nodig zijn in het alledaagse bestaan.
Vanuit inclusiviteitsoogpunt is van belang te beseffen dat de maatschappij uit verschillende groepen met verschillende behoeften bestaat. Diversiteit is ook aanwezig aan ‘de onderkant van de samenleving’: voor een scholier is bijvoorbeeld belangrijk dat een stage binnen een uur bereikbaar is (snelheid), terwijl voor ouderen een ‘halte om de hoek’ (toegankelijkheid OV-systeem) van belang is.
De laatste decennia is een trend waarneembaar naar snelle, hoogfrequente lijnen. Inzet van snelle, hoogfrequente verbindende lijnen gaat (soms) ten koste van ontsluitende lijnen ‘door de wijk heen’. Hoogfrequente lijnen hebben als voordeel dat zij efficiënter te exploiteren zijn en een aantrekkelijker alternatief voor andere modaliteiten vormen. Daarmee financieren zij (deels) ontsluitende buslijnen.
Brede welvaart
Een openbaar vervoersysteem dat door alle groepen van de samenleving gebruikt kan worden draagt bij aan bovenliggende doelen: als andere mensen of culturele voorzieningen bereikt kunnen worden, wordt indirect eenzaamheid bestreden. Als gezondsheidsvoorzieningen gemakkelijk bereikbaar zijn, wordt gewerkt aan de mentale en/of fysieke gezondheid van de samenleving.
Een inclusief openbaar vervoersysteem kan ook bijdragen aan een beter functionerende samenleving, zonder dat het veel geld kost. Een extra vroege of late busrit kan ploegendiensten op een bedrijventerrein mogelijk maken, tariefintegratie reduceert de kosten voor de OV-reiziger.
Aangezien iedere groep andere behoeften heeft, is sturen op een aantal sleutelindicatoren van belang. De focus verleggen van OV-indicatoren naar indicatoren die aansluiten op brede welvaart draagt bij aan een integrale focus op het mobiliteitssysteem waar het OV onlosmakelijk onderdeel van uitmaakt. Sleutelindicatoren kunnen bijvoorbeeld zijn dat iedere inwoner binnen een half uur een middelbare school of huisarts kan bereiken, dat xxx duizend praktische arbeidsplaatsen bereikbaar zijn of dat minimaal een x-aantal culturele voorzieningen binnen handbereik liggen.
