Mobility as a Service (MaaS): zo zet u het succesvol in

Mobility as a Service is een breed aanbod van openbare vervoers- en deelmobiliteitsdiensten op één app of platform, die een reiziger naar eigen inzicht inzet en combineert. MaaS draagt bij aan CO2-reductie, bereikbaarheid en leefbaarheid van een regio of stad. Overheden kunnen de effecten van MaaS succesvol verkennen met strategische verkeersmodellen.

Mobility as a service

Mobility as a Service (MaaS) in het kort:

  • MaaS is het gebruik van mobiliteit in plaats van het bezit ervan.
  • MaaS draagt bij aan leefbaarheid, bereikbaarheid en CO2-reductie van een regio of stad.
  • Faciliteer MaaS in 4 stappen: juiste spreiding, afspraken met aanbieders, geef MaaS een vaste plek én monitor de effectiviteit.
  • MaaS biedt veel kansen: het geeft inzicht hoe je verkeersstromen aanzienlijk kunt verbeteren.
  • Verkeersmodellen zoals OmniTRANS Horizon kunnen helpen bij het inzichtelijk maken van de effecten van MaaS.
  • Deze verkeersmodellen geven inzicht in mobiliteitsgedrag per doelgroep en berekenen het effect van nieuw beleid.

Mobility as a Service (MaaS): gebruik in plaats van bezit van mobiliteit

Mobility as a Service (MaaS) gaat uit van het gebruik van mobiliteit in plaats van het bezit ervan. Niet het vervoermiddel staat voorop, maar de manier waarop we het snelst, slimst, schoonst of meest comfortabel op onze bestemming komen. Afhankelijk van bijvoorbeeld de drukte op de weg, de reiskosten, parkeermogelijkheden en de bereikbaarheid van de bestemming bepaalt de reiziger op basis van actuele reisinformatie de – voor hem of haar – beste reismethode. Dat kan het openbaar vervoer zijn, de deelauto, deelfiets, deelscooter, taxi of een mix van vervoermiddelen.

MaaS draagt bij aan een schone, bereikbare en leefbare stad

MaaS moet reizigers verleiden om de auto te laten staan (of de deur uit te doen) en vaker voor ‘alternatief’ vervoer te kiezen. MaaS moet notoire automobilisten overtuigen dat het reizen met andere vervoersvormen ook snel en comfortabel kan zijn. En vooral: goedkoper en schoner. Minder verplaatsingen per auto en meer per openbaar vervoer of deelfiets, of elektrische deelscooter maakt binnensteden:

  • Schoner: minder vervuilende uitstoot. Deelautogebruik leidt tot naar schatting 7-11% minder CO2-uitstoot per autodeler op jaarbasis, aldus het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM)
  • Leefbaarder: minder parkeeroverlast en meer plek voor groen. In 2040 zou de combinatie van deelmobiliteit en zelfrijdende auto’s tot 40% minder parkeerplaatsen kunnen leiden
  • Bereikbaarder: minder files. Het MaaS-systeem in het Finse Helsinki (Whimpact) laat zien dat het aantal dagelijkse autoritten met 38 procent is gedaald.

Zo faciliteert u MaaS-diensten in de praktijk

Stap 1. Spreid het mobiliteitsaanbod over de stad of regio
De aanbieders van mobiliteitsdiensten hebben er vaak een commercieel belang bij dat hun mobiliteit gecentreerd is op drukke, populaire en dus winstgevende plekken. Want hoe meer ritjes een deelauto of deelscooter maakt, hoe vaker de kassa rinkelt. Mobility as a Service zou ten goede moeten komen aan álle inwoners en bezoekers van een stad of regio en dus ook op minder populaire plekken toegankelijk moeten zijn. In achterstandswijken of het buitengebied moet MaaS net zo vanzelfsprekend zijn als in hartje centrum.

Het spreiden van het mobiliteitsaanbod op basis van data

Goudappel helpt bij het spreiden van het mobiliteitsaanbod over de stad of regio door middel van bereikbaarheidskaarten (op basis van verkeersmodellen en GIS-analyses). Met een bereikbaarheidskaart bekijken we hoe ver het reizen is van A naar B, in een bepaalde tijd met een gekozen vervoermiddel.

Stap 2. Maak afspraken met de aanbieders van MaaS-diensten

MaaS gaat uit van een brede keuze aan vervoersvormen in een zo groot mogelijk gebied. Het doel is dat iedere reiziger vervoer op maat naar diens bestemming kan krijgen. Waar in het verleden op gemeentelijk niveau afspraken werden gemaakt met mobiliteitsaanbieders, is er een koerswijziging zichtbaar. Tegenwoordig worden op landelijk niveau afspraken gemaakt met mobiliteitsaanbieders over welke vervoersvormen ze aanbieden, tegen welke voorwaarden ze dat doen en in welke gebieden. Een langlopend contract kan Mobility as a Service in een bepaald gebied bestendigen.

Goudappel levert zijn kennis aan landelijke programma’s. Zo weet het precies welke afspraken belangrijk zijn om te maken en op welke manier.

Stap 3. Mobility hubs: geef MaaS een logische en vaste plek
Een deel van de mobiliteitsoplossingen die binnen MaaS valt zoals deelfietsen, -scooters en -auto’s is relatief nieuw binnen veel steden en regio’s. Mobility hubs – verzamelplaatsen voor mobiliteit – kunnen de zichtbaarheid van die nieuwe vervoersvormen vergroten. Zie het als een fysieke vertaling van de vele vervoersmogelijkheden die er zijn.

Maak een koppeling met bestaande vervoersvormen

Door een logische koppeling te maken met bestaande vervoersvormen, bijvoorbeeld het openbaar vervoer, is het voor de reiziger bovendien logischer en makkelijker om verschillende mobiliteitsvormen te combineren. De mobility hub is tevens hét overstappunt van privé- naar deelvervoer. Een mobility hub op een strategisch locatie, bijvoorbeeld aan de rand van de stad, kan helpen de auto uit de stad te weren. Naast de zogenoemde ‘station based’ mobility hubs, zal MaaS ook deels ‘free-floating’ zijn. Dat zijn deelmobiliteitsvoertuigen zoals elektrische scooters en fietsen die na gebruik op een willekeurige plek worden achtergelaten door de reiziger. Bepaal wat je beleid op dit gebied is.

Regel goed wie verantwoordelijk is voor de mobiliteitshubs

Als gemeente kijkt u bij de aanleg van een mobiliteitshub verder dan de fysieke eigenschappen van de hub. Het aantal parkeerplekken is van belang, maar in de praktijk moet ook bepaald worden wie verantwoordelijk is voor de hub. En hoe regelt u als gemeente de evaluatie van het gebruik van de mobiliteitshub? Regelmatige monitoring is van belang, zodat het mobiliteitsaanbod in een hub ook past bij de mobiliteitsvraag. Goudappel heeft het advies en de tools in huis om te helpen bij die evaluatie en monitoring.

Stap 4. Monitoring en optimalisatie dankzij big data
MaaS geeft veel inzicht in de manieren waarop mensen zich verplaatsen. De grote hoeveelheid informatie die het oplevert kan helpen bij een betere inzet van de diverse mobiliteitsvormen:

  • Het kan bijdragen aan het beter op elkaar laten aansluiten van verschillende vervoersvormen.
  • Het brengt de mobiliteitsbehoeften duidelijker in kaart. Op bepaalde routes is de deelscooter- of auto bijvoorbeeld populairder dan de bus.
  • De toegang tot real-time mobiliteitsstromen die MaaS biedt, ontvouwt eveneens interessante mogelijkheden. Denk aan het tonen van alternatieve routes aan MaaS-gebruikers bij plotselinge drukte
Op de hoogte blijven van MaaS? Schrijf u in voor de nieuwsbrief
Mobility as a service

Meten is weten: deze tools helpen u als gemeente te bepalen waar u MaaS inzet

Als gemeente kunt u veel inzicht krijgen in mobiliteitsgedrag door data-analyse. Het is al goed mogelijk om het werkelijke autobezit in bepaalde wijken te meten, maar ook bredere analyses bestaan, bijvoorbeeld van meerdere vervoersvormen naast elkaar. Het Nederlands Verplaatsingspanel is een databron waar dagelijks het verplaatsingsgedrag van 10.000 mensen wordt gemonitord, inclusief hun voorkeuren en meest gebruikte overstaplocaties. Momenteel werkt Goudappel ook aan innovaties in langetermijnprognoses die met dit soort voorkeuren rekening kunnen houden. OmniTRANS Horizon is een nieuw type verkeersmodel dat inzicht biedt in mobiliteitsgedrag op doelgroepniveau. En dat is bijzonder, want waar veel modellen nog kijken naar het gemiddelde gedrag, concentreert OmniTRANS Horizon zich op alle verplaatsingen van élk afzonderlijk individu. OmniTRANS Horizon bevindt zich momenteel in de ontwikkelfase met eerste toepassingen in het vooruitzicht.

MaaS: de rol van de Rijksoverheid

De markt voor MaaS is nog jong en volop in ontwikkeling. De grote vraag is hoe de marktordening binnen Smart Mobility eruit komt te zien. Dat is een vraagstuk voor de landelijke overheid, die de marktordening regelt. De belangrijkste vragen die zij zichzelf moet stellen is welke rol het wil aannemen:

  1. De overheid moet zich afzijdig houden: MaaS is een commerciële ontwikkeling
  2. De overheid als poortwachter: overlast in openbare ruimte voorkomen
  3. De overheid als belangenbehartiger of ‘marktmeester’: interoperabiliteit bevorderen tussen digitale technologie, het fysieke aanbod en regelgeving

Goudappel adviseert in de praktijk overheden om de rol van belangenbehartiger aan te nemen. Het is de omvangrijkste rol van de drie mogelijke rollen en daarmee de beste manier om MaaS te stimuleren, zonder dat het teveel de regie overneemt. De overheid is sturend, niet dwingend.

Praktijkvoorbeelden van Mobility as a Service

Overheden vinden het spannend als de reiziger op een andere manier dan gebruikelijk mobiliteit koopt, via een abonnement. Daarom gaan ze experimenteren. In pilot-projecten onderzoeken ze welke doelgroep wat kiest bij welk abonnement. Dat doen ze al in deze 7 regio’s:

  1. De Zuidas Amsterdam: zakelijke reizigers verleiden om de auto te laten staan
  2. Utrecht Leidsche Rijn, Vleuten en De Meern: stimuleren van alternatieven voor de auto
  3. Eindhoven: voorzien in toenemende mobiliteitsbehoefte in Brainport-regio
  4. Limburg: het vereenvoudigen van grensoverschrijdend multimodaal reizen
  5. Twente: mobiliteit voor kwetsbare doelgroepen in de regio toegankelijk én betaalbaar maken
  6. Groningen-Drenthe: vergroten mobiliteitsvoorzieningen
  7. Rotterdam-Den Haag: verlichten mobiliteitsdruk

Ontdek onze visie op MaaS

    Nice to know: meer parkeerplekken dan auto’s

    Nederland telt naar schatting 14-18 miljoen parkeerplekken, waarvan het merendeel openbaar is. Met een afmeting van 2 bij 5 meter per parkeervak tellen alle parkeerplekken op tot ongeveer 180 miljoen vierkante meter aan ruimte. Een vermindering van 10 procent betekent al 18 miljoen vierkante meter aan ruimte voor groen of een andere invulling.

    Ondersteuning in elke fase van het traject

    Bij de succesvolle implementatie van MaaS gaan gemeenten meestal op zoek naar ondersteuning. Een adviseur op het gebied van mobiliteit kan helpen Mobility as a Service in te zetten als middel voor meer leefbaarheid, bereikbaarheid en CO2-reductie in de gemeente. Dat is ook wat Goudappel doet. Het heeft de kennis, de ervaring en beproefde tools en strategieën om u te ondersteunen bij de ontwikkeling van MaaS.

    Meer informatie?

    Neem contact met ons op om te ontdekken hoe u Mobility as a Service succesvol inzet.

    Neem contact op