Bus Rapid Transit: snelle busverbinding als alternatief voor auto en spoor

Bus Rapid Transit in het kort:

• Bus Rapid Transit (BRT) is snel en comfortabel en heeft ruime bedieningstijden en hoge vervoerscapaciteit.
• Als alternatief voor de auto draagt het bij aan de mobiliteitstransitie en de woningbouwopgave en helpt mobiliteitsongelijkheid te verkleinen.
• BRT kan ook een goed alternatief zijn voor trein, tram of metro.
• Een BRT-netwerk is makkelijk aan te leggen, waarbij u klein begint en relatief simpel opschaalt.

Bus Rapid Transit (BRT): snelle vervanger voor de auto

De Bus Rapid Transit (BRT) staat voor hoogwaardige snelle busdiensten met vaak een eigen infrastructuur zoals een eigen busbaan. Het is een vorm van hoogwaardig openbaar vervoer (HOV), waaronder ook (light)railvervoer als tram, metro en trein vallen.

De Bus Rapid Transit heeft deze eigenschappen:

• Hoge frequentie: in de spits rijdt de BRT minimaal 6x per uur en in de daluren minimaal 4x per uur.
• Ruime diensttijden: de BRT rijdt van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat en doet ook dienst in het weekend.
• Snel: korte wachttijden, relatief weinig haltes, snel in- en uitstappen (bijvoorbeeld door in- en uit te checken op de halte) en goede doorstroming.
• Hoge vervoerscapaciteit: veel passagiers kunnen tegelijk mee dankzij lange (harmonica)bussen.
• Comfortabel: op afstanden van langer dan 10 minuten is er een zitplaats aanwezig. Ook de infrastructuur draagt bij aan een comfortabele rit, onder meer door het minimaliseren van drempels en bochten.
• Duurzaam en stil: idealiter worden er elektrische bussen ingezet.
• Betrouwbaar: de BRT rijdt over zijn eigen busbanen, gescheiden van het overige verkeer. De kans op oponthoud is klein.
• Flexibel: bij drukte makkelijker schakelen, dankzij de inzet van extra bussen. Tijdens daluren kunnen minder bussen worden ingezet. Ook is het netwerk makkelijker uit te breiden dan bij railgebonden vervoerwijzen.
• Goede aansluitingen op andere vervoeropties via mobiliteitshubs. Het is makkelijk om een ketenreis te maken.

Bus Rapid Transit (BRT) versus hoogwaardig railvervoer

Ten opzichte van hoogwaardige railgebonden systemen heeft BRT een aantal voordelen:

• Flexibel en adaptief: het is makkelijker om klein te beginnen en het BRT-netwerk verder uit te bouwen. Een netwerk kan bijvoorbeeld meegroeien met het ritme van de ruimtelijke ontwikkeling in een gebied. Als een stad of wijk groeit, komen er meer BRT-lijnen bij of worden bestaande lijnen verlengd.
• Goedkopere infrastructuur: in veel gevallen vraagt een BRT-lijn om een eigen busbaan, maar dat hoeft niet. Ook een rechterrijstrook kan worden ingericht als busbaan. Al met al is het aanleggen van de juiste infrastructuur goedkoper dan het aanleggen van rails.

Alternatief voor spoor

Voor de BRT bestaan in Nederland vooral kansen bij grote vervoersstromen waar geen railverbinding is. Bijvoorbeeld tussen steden zonder (directe) treinverbinding, tussen (buiten)wijken van verschillende steden en tussen (buiten)wijken in dezelfde stad.

 

Aandachtspunt BRT: ontwikkel een visie en houd daaraan vast

Een BRT-lijn is relatief makkelijk te verplaatsen of op te heffen. Dat zorgt ervoor dat deze minder structurerend werken dan railgebonden systemen. Voor beleidsmakers is het daarom van belang een langetermijnvisie op het netwerk te ontwikkelen en daaraan vast te houden. Pas dan zullen bedrijven en instellingen het vertrouwen hebben om zich te vestigen rondom BRT-knopen. Belangrijk is dat BRT dezelfde status heeft als railgebonden vervoer: dus vertrouwen dat de BRT-lijn ook in de toekomst dezelfde hoge kwaliteit biedt. Goudappel heeft veel ervaring met het ontwikkelen van langetermijnvisies en het bepalen van de doelstellingen.

De noodzaak van de Bus Rapid Transit

De Bus Rapid Transit kan als hoogwaardig alternatief voor de auto bijdragen aan de grote opgaven van de huidige tijd:

• Mobiliteitstransitie – de BRT kan (mits elektrisch) steden leefbaarder, duurzamer en beter bereikbaar maken.
• Woningbouwopgave – tot aan 2030 moeten er in Nederland zeker 900.000 woningen worden gebouwd. BRT-netwerken kunnen de verbinding vormen tussen nieuwe (stads)wijken en het centrum, waarbij opschalen bij verdere groei makkelijk is.
• Klimaatdoelstellingen – Nederland heeft als ambitie om in 2050 klimaatneutraal te zijn. De elektrische BRT kan een goede vervanger zijn voor de (vervuilende) auto.
• Vervoersarmoede verminderen – mensen in de samenleving met een grotere afstand tot werk of voorzieningen krijgen ook zonder auto een snelle en goede verbinding naar de ‘toplocaties’. De BRT draagt zo bij aan een inclusief mobiliteitsbeleid. Het verbetert bovendien het economisch vestigingsklimaat doordat woon- en werklocaties beter met elkaar worden verbonden. Voorwaarde is wel dat iedereen de BRT kan bereiken. Door de snelle inpassing en weinig stops is het belangrijk dat andere OV-lijnen goed aansluiten op het BRT-netwerk.

Van start met de Bus Rapid Transit

Het grote voordeel van een BRT-systeem is: u kunt klein beginnen en vervolgens meer lijnen toevoegen of lijnen doortrekken. Hoe groot het initiële BRT-netwerk is, hangt vanzelfsprekend af van uw doelen.

Goudappel heeft ervaring in alle stadia die aan bod komen bij de introductie van HOV/BRT. Denk aan analyses met onze eigen verkeersmodellen, het verband met lopende OV-concessies en bestaande buslijnen, of verkenning van de zienswijze van alle stakeholders. Wij kennen de materie, de omgeving en het belang van goed projectmanagement.

Een verkeersmodel is een belangrijk hulpmiddel om te kijken bij welke ruimtelijke ontwikkeling welk type BRT-lijn past.

Prognoses over het toekomstige gebruik: Omnitrans Expert

Goudappel is een expert op het gebied van verkeersmodellen. Onze eigen OmniTRANS Expert-verkeersmodelleringssoftware is de ideale tool om prognoses te doen op basis van uw ambities. Zo zetten we onze verkeersmodellen in om de effecten van verschillende netwerkontwerpen te bepalen. Daarbij kunt u denken aan verschillende lijnvoeringen (routes), haltes, modaliteiten en snelheden. Zo zorgen we voor een passende invulling van uw ambities.

SimBus: BRT-stations optimaal ingericht

Met de SimBus-software simuleren we de ideale omvang en locaties van de BRT-stations. De ruimte op knooppunten is schaars, maar tegelijkertijd moeten er ook voldoende mogelijkheden zijn voor groei. Met SimBus simuleren we busstations om inzicht te krijgen in het aantal benodigde haltes en het effect van bepaalde maatregelen (zoals dubbelgebruik van haltes) onder verschillende omstandigheden. Op die manier krijgt u een optimaal en toekomstbestendig busstation.

Rol provincies en vervoerders

In de ontwikkelagenda Toekomstbeeld OV staan tien geboden van de overheid voor de succesvolle invoering van BRT. Eén daarvan is dat bestuurlijk commitment onontbeerlijk is om congestievrije en comfortabele infrastructuur te realiseren. Daarin spelen zowel provincies als vervoerders een belangrijke rol. Van belang is dat BRT een gelijke status krijgt als railvervoer: dus een duidelijke visie die leidt tot het vertrouwen dat de BRT-lijn ook in de toekomst dezelfde hoge kwaliteit biedt.

Concrete voorbeelden van gemeenten die aan de slag gingen met Bus Rapid Transit

Van Zuidtangent naar R-Net

De Zuidtangent was lang hét voorbeeld van BRT in Nederland. Dit netwerk van snelle busbanen tussen Haarlem, Schiphol en Amsterdam heet tegenwoordig R-net. R-net, kort voor Randstad-net, is een samenwerkingsverband van de provincies Flevoland, Noord-Holland, Zuid-Holland, en de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en de Vervoerregio Amsterdam en bestaat uit meerdere HOV-vormen. Naast de BRT vallen onder meer de trein en tram onder het steeds verder uitbreidende R-net.

Q-link: 7 snelle buslijnen in Groningen

In Groningen opereert Qbuzz met liefst zeven snelle buslijnen tegelijk: Q-link genaamd. In de spits komt minstens elke 10 minuten een bus voorrijden op de belangrijke haltes in de stad en omringende regio. Overstappen is voor veel reizigers niet nodig. De snelle Qbuzz stopt ook bij een aantal P+R terreinen, waardoor de overstap van de auto naar de bus wordt gestimuleerd.

Eindhoven: op naar 4 BRT-lijnen

De gemeente Eindhoven heeft een compleet BRT-netwerk gerealiseerd met drie snelle busbanen. De vierde is in de maak. De BRT verbindt onder meer het Centraal Station in Eindhoven met de luchthaven en ook van en naar buurgemeente Veldhoven is per bus een vlotte rit. Ook bezoekers aan het bedrijventerrein GDC en de Brainport Industries Campus (BIC) kunnen op een Bus Rapid Transit stappen. Daarmee ondervangt de gemeente veel woon-werkverkeer.

Advies bij de eerste stappen richting een BRT-netwerk

Wilt u weten wat er komt kijken bij de uitrol van een Bus Rapid Transit? We helpen u graag op weg met onze strategische en operationele expertise én vooruitstrevende verkeersmodellen. Neem vrijblijvend contact op met Dennis Roelofsen (adviseur spoor & openbaar vervoer).