Grip krijgen op het realiseren van een toekomstvisie met systeemdenken

Oplossing

plein groen

We kunnen mobiliteit niet langer plannen zoals we dat gewend waren. Grote veranderingen als het behalen van de klimaatdoelstellingen en het invullen van de woningbouwopgave, beïnvloeden ons mobiliteitsbeleid. Maar plannen voor een andere toekomst brengt grote onzekerheid met zich mee. Hoe realiseer je een nieuwe visie op mobiliteit in een steeds veranderende wereld? Hoe verminder je onzekerheid met betrekking tot besluitvorming? Met onze aanpak op basis van systeemdenken krijgt u als beleidsmaker grip op de ontwikkeling van uw mobiliteitsbeleid.

Van ‘inspelen op verwachtingen’ naar ‘trends doorbreken en een nieuwe visie realiseren’ 

Besluiten over mobiliteitsbeleid worden traditioneel gezien vaak genomen op basis van prognoses die verder bouwen op historische trends, ook wel ‘predict and provide’ genoemd. Ontwikkelingen als de mobiliteitstransitie, de woningbouwopgave en het klimaatvraagstuk vragen ons juist om af te wijken van trends. Hiervoor is een nieuwe visie op de toekomst van mobiliteit noodzakelijk. Om deze te realiseren is zowel een ander beleid als gedragsverandering nodig. Ook hebben we behoefte aan een instrumentarium om de nieuw ingezette koers voortdurend te kunnen meten en bijsturen. Dit noemen we ‘vision and validate’.

Lees ook de blog van adviseur Hannah van Amelsfort hierover
Van predict & provide naar vision & validate

Een nieuwe methodiek voor het ontwikkelen van mobiliteitsbeleid 

Om te komen tot nieuwe inzichten en oplossingen, én tot manieren om deze te realiseren, moeten we onze huidige methodes aanpassen en op anderen manieren gebruiken. Daarnaast is er ook behoefte aan een nieuwe methodiek die: 

  • mobiliteitsbeleid in een bredere context plaatst. Mobiliteit staat nooit op zichzelf maar maakt integraal onderdeel uit van een groter geheel; 
  • inzichtelijk maakt hoe verschillende factoren binnen het mobiliteitssysteem samenwerken en elkaar beïnvloeden
  • inzichtelijk maakt welke externe factoren van invloed zijn op het mobiliteitssysteem;  
  • de veranderingen over tijd van de verschillende factoren binnen en buiten het mobiliteitssysteem kan weergeven; 
  • meer flexibiliteit biedt voor tussentijds evalueren en bijsturen van mobiliteitsbeleid;
  • exploratief bruikbaar is om de effecten van bijvoorbeeld nieuwe technieken of mobiliteitsdiensten in beeld te brengen, ook als we nog niet precies weten hoe deze eruit gaan zien; 
  • standaard verkeersmodellen kan voeden met alternatieve scenario’s voor de toekomst. 

Systeemdenken als methode om grip te krijgen op onzekerheid

Systeemdenken is een holistische benadering die zich richt op het begrijpen van de complexiteit van systemen en hoe deze veranderen over tijd. Eén van de belangrijkste voordelen van systeemdenken is dat het ons helpt om de gevolgen van onze acties te begrijpen en te voorspellen.

Goudappel heeft een systeem dynamisch model ontwikkeld om veranderingen binnen het Nederlandse mobiliteitsbeleid te onderzoeken. In dit model toetsen we uitgangspunten om oorzaak-gevolgrelaties beter te begrijpen. Ons systeem dynamisch model geeft inzicht in het aantal verplaatsingen, de vervoerswijzekeuze, congestie, emissies, etc. Vervolgens creëert het model begrip voor de effecten die veranderende omstandigheden hebben op de verschillende onderdelen van het mobiliteitsbeleid.

Het model is opgebouwd op basis van data uit verschillende bronnen, wetenschappelijke theorieën en modellen, en door de jaren heen opgebouwde ervaring en expertise van onze adviseurs en andere experts. 

Enkele voorbeelden van vraagstukken die we met systeemdenken kunnen beantwoorden: 

  • Hoe zorg ik ervoor dat in 2030 de helft van de autobezitters in onze gemeente elektrisch rijdt? 
  • Hoe zorg ik ervoor dat ov-reizigers sneller terugkeren in het openbaar vervoer? 
  • Welke marktcondities maken Mobility-as-a-Service succesvol? 

Ons systeemdynamisch model uitgelegd

Systeemdenken voor complexe mobiliteitsvraagstukken toepassen in de praktijk

  1. Stakeholders bepalen gezamenlijk welke elementen input vormen voor het systeem dynamisch model

    Denk aan: 

    • De verschillende elementen waaruit mobiliteitsbeleid bestaat. Dit zijn feitelijk de verschillende ‘knoppen’ van het mobiliteitssysteem waaraan je kan draaien om het beleid bij te sturen. 
    • De externe factoren die mogelijk van invloed zijn op het mobiliteitsbeleid en die daarmee ook het einddoel kunnen beïnvloeden.  
    • De factor ‘tijd’ om inzicht te krijgen in hoe de verschillende scenario’s zich ontwikkelen door de tijd heen onder invloed van zowel het mobiliteitsbeleid, gedragsverandering, als van externe factoren.
  2. Toevoegen van beschikbare data

    Dit betreft veelal sociaaldemografische data. Hiermee kwantificeren we causale relaties, waardoor we inzicht krijgen in hoe oorzaak en gevolg samenhangen.

  3. Toetsen met steeds veranderende variabelen

    De gekozen variabelen kunnen steeds opnieuw worden aangepast, waardoor zachte verklaringen en veranderende aannames getoetst kunnen worden. Door het model met variabele input te laten draaien, krijgen we inzicht in de onder- en bovengrenzen van mogelijkheden in de toekomst, de mate van waarschijnlijkheid, en de factoren die zorgen voor (on-)gewenste toekomstige ontwikkelingen. Dit creëert een gezamenlijk beeld van de effectiviteit van beleidsmaatregelen en de afhankelijkheid van zowel interne als externe factoren. 

  4. Toekomstscenario's kiezen

    Van alle uitkomsten die we genereren, kiezen we de meest relevante toekomstscenario’s om in onze planning rekening mee te houden. We herleiden welke invoer is gebruikt en wat er gedurende de tijd is gebeurd om op dit scenario uit te komen. Dit biedt u als beleidsmaker waardevolle informatie en de nodige houvast om passend beleid te ontwikkelen voor het waarmaken van uw toekomstvisie.

"We bieden handelingsperspectief door onzekerheid op systeemniveau in beeld te brengen, nu we plannen voor transities in een snel veranderende wereld."

Hannah van Amelsfort (senior adviseur bij Goudappel)

Oproep tot co-creatie

Samen met ons nadenken over hoe mobiliteit er in de toekomst uit moet zien en hoe we dat toekomstbeeld kunnen realiseren? Door middel van co-creatie onderzoeken we graag samen met u de toepassing en doorontwikkeling van systeemdenken.

Lees hier meer over de mogelijkheden

Waarom Goudappel u goed kan helpen bij het toepassen van systeemdenken  

  • Onze systeemdenken methodiek is geen black box maar zeer transparant. We laten zien welke data, kennis en intelligentie we toevoegen om tot het beoogde effect te komen.   
  • Onze methode voor systeemdenken is gebaseerd op een grote verscheidenheid aan (wetenschappelijke) bronnen: 
    • Openbare databronnen zoals data van het CBS, het PBL, ODIN, de Wereldbank, etc. die inzicht geven in factoren als bevolkingsgroei, migratie, inflatie, algemene welvaart, etc.   
    • Databronnen die Goudappel zelf heeft ontwikkeld zoals OmniTRANS Spectrumhet NVP, of data die voortkomen uit onze verkeersmodellen.   
    • Wetenschappelijke modellen zoals het zwaartekrachtmodel, vervoerswijzekeuzemodel, het vierstapsmodel, etc.  
    • Literatuurstudies met betrekking tot andere systeem dynamische modellen zoals het basismobiliteitsmodel van Sterman (2000).   
    • De expertise en decennialange ervaring van onze adviseurs die het vakgebied mobiliteit in de breedte kunnen doorgronden.  
    • Waar onzekerheid bestaat omdat er nog te weinig empirische date beschikbaar is, organiseren we workshops en proberen we verbanden te specificeren om expertkennis boven water te halen.
  • Goudappel heeft zowel de data in huis om de systeemdenken methodiek te voeden, als de kennis en ervaring om de uitkomsten te duiden en hier concreet handelingsperspectief aan te koppelen.  

Meer weten?

Benieuwd of systeemdenken u kan helpen bij het realiseren van uw visie op mobiliteit?

Neem contact op met Martijn