Mobiliteitsmanagement: het actief sturen op groener mobiliteitsgedrag

Mobiliteitsmanagement in het kort:

• Mobiliteitsmanagement is het actief sturen op groener mobiliteitsgedrag
• Mobiliteitsmanagement vermindert files, parkeerdruk en CO₂-uitstoot. Het verlaagt de kosten en verhoogt de vitaliteit van werknemers
• Zo zet u mobiliteitsmanagement in:

1. Zorg dat mensen minder kilometers maken (thuiswerken)
2. Laat mensen anders reizen (openbaar vervoer, fiets, deelmobiliteit)
3. Stimuleer mensen tot duurzaam reizen (van fossiele brandstof naar elektrisch vervoer)

• Mobiliteitsmanagement loopt vaak via de arbeidsvoorwaarden en stimuleringsaanpak
• Mobiliteitsmakelaars kunnen werkgevers adviseren bij de omschakeling naar duurzame en slimme mobiliteit
• Belangrijke hulpmiddelen zijn de mobiliteitsmanagementscan, de arbeidsvoorwaardenscan en diepte-interviews

Mobiliteitsmanagement: het veranderen van mobiliteitsgedrag

Bij mobiliteitsmanagement draait het om gedragsverandering en het organiseren van slim reizen. Overheden en werkgevers kunnen vooral automobilisten stimuleren om de auto vaker te laten staan en te kiezen voor alternatieven als de (elektrische) fiets, het ov, elektrische of deelauto en thuiswerken. Dit verloopt doorgaans via de arbeidsvoorwaarden, of met probeer- of kortingsacties.

Voordelen van mobiliteitsmanagement voor werkgevers en overheden

1. CO₂-reductie (minder kilometers, schonere kilometers)

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat werkgebonden mobiliteit in 2030 landelijk met 1,0 Mton CO₂-uitstoot omlaag moet ten opzichte van 1990. Tegelijkertijd blijkt uit CBS-onderzoek dat Nederland 8,9 miljoen personenauto’s telt; een toename van 13,8% ten opzichte van tien jaar geleden. Ruim 90% van de auto’s beschikt nog over een verbrandingsmotor. Mobiliteitsmanagement kan de CO₂-footprint verkleinen.

2. Hogere vitaliteit werknemers

Mobiliteitsmanagement kan bijdragen aan de vitaliteit van werknemers:

• Meer beweging verbetert de gezondheid en verlaagt stress (fiets i.p.v. auto)
• Minder reistijd door thuiswerken betekent meer tijd voor andere zaken
• Grotere keuzevrijheid voor vervoermiddelen zorgt voor hogere tevredenheid

3. Lagere kosten

Sturen op minder en schonere autokilometers kan leiden tot:

• Een kleiner en schoner wagenpark
• Minder parkeerruimte
• Minder kantoorruimte (bij thuiswerken)

4. Betere bereikbaarheid

Mobiliteitsmanagement verbetert de bereikbaarheid van het bedrijf en de omgeving door:

• Verlaagde parkeerdruk
• Minder reisbewegingen (naar bedrijvenpark of binnenstad)
• Betere doorstroming

5. Imagoverbetering

Een actief mobiliteitsmanagementsbeleid als onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen kan het imago van overheid of werkgever ten goede komen.

6. Verbeterde veiligheid en leefbaarheid

Minder en schonere auto’s op de weg dragen tot slot bij aan de:

• verkeersveiligheid
• leefbaarheid: minder parkeerplekken, meer ruimte voor groen, minder uitstoot

Mobiliteitsmanagement versus verkeersmanagement

De termen ‘mobiliteitsmanagement’ en ‘verkeersmanagement’ worden veelvuldig naast elkaar gebruikt. Het zijn allebei manieren om mobiliteit te organiseren, maar met de volgende verschillen:

• Mobiliteitsmanagement is het organiseren van slim reizen. Een belangrijk uitgangspunt is het beïnvloeden van het gedrag van automobilisten, zodat ze ook voor alternatieven kiezen zoals de fiets, het openbaar vervoer, deelmobiliteit of thuiswerken. Overheden, werkgevers en aanbieders van mobiliteitsdiensten bepalen samen de voorwaarden.
• Verkeersmanagement is de doelgerichte beïnvloeding van verkeersstromen. Het doel: een optimale verkeersafwikkeling voor een maximale doorstroming. Er bestaan diverse tools om de doorstroming te verbeteren.

Mobiliteitsmanagement: zo pakt u het aan

Wilt u (meer) werk maken van mobiliteitsmanagement, dan is de eerste stap een aantal vragen te beantwoorden.

1. Waarom wilt u aan de slag met mobiliteitsmanagement? Welke doelen streeft u na en wat is uw visie erop?
2. Hoe staat u er nu voor, qua mobiliteit? Waar wonen medewerkers en hoe reizen zij?
3. Welke opties heeft u om hierin verandering te brengen?
4. Hoe gaat u de maatregelen invoeren en communiceren?

Met mobiliteitsmanagement streeft u als werkgever of overheid meerdere doelen na, die u op prioriteit kunt rangschikken. Een goed hulpmiddel daarbij is de Trias Mobilica:

1. Zorg ervoor dat mensen minder kilometers maken (thuiswerken)
2. Laat mensen anders reizen (openbaar vervoer, fiets, deelmobiliteit)
3. Stimuleer mensen tot duurzaam reizen (van fossiele brandstof naar elektrisch vervoer)

Mobiliteitsmanagement in de praktijk voor werkgevers

Als werkgever heeft u de belangrijkste tool in handen binnen mobiliteitsmanagement:
de arbeidsvoorwaarden. Onder meer via de arbeidsvoorwaarden kunt u het mobiliteitsgedrag van uw werknemers aanpassen. Bijvoorbeeld op de volgende manieren:

1. Voer een strenger parkeerbeleid

U stelt minder parkeerplekken ter beschikking of stelt duidelijke voorwaarden aan het gebruik van een parkeerplek. Alleen werknemers met een auto van de zaak mogen bijvoorbeeld met hun voertuig naar kantoor komen. Ook betaald parkeren kan het autogebruik ontmoedigen. Het zorgt ervoor dat de parkeervraag soms tot wel 30% afneemt.

2. Stimuleer slim reizen

• In plaats van een auto van de zaak, biedt u uw werknemers een mobiliteitsbudget aan. Daarmee kunnen zij zelf hun vervoersbehoeften invullen.
• Via een fiets van de zaak kunnen werknemers op een fiscaalvriendelijke wijze een nieuwe fiets uitkiezen.
• Stimuleer deelmobiliteit: de werknemer kan goedkoper, sneller of schoner reizen als hij gemakkelijk (via een app bijvoorbeeld) de beschikking heeft over verschillende deelmobiliteitsdiensten.
• Een spaarsysteem is een goede stimulans om de auto te laten staan. Elke kilometer met schoon vervoer levert bijvoorbeeld een geldbedrag op, of punten inwisselbaar voor cadeaus.
• Geef ov-gebruikers en fietsers een hogere reiskostenvergoeding dan forenzen die met de auto naar kantoor komen.

3. Stimuleer slim werken

• Faciliteer thuiswerken en telewerken: werken en vergaderen op afstand
• Maak flexibele werktijden mogelijk: reizen buiten de spits leidt tot betere doorstroming, minder CO2-uitstoot en minder tijdverlies

4. Verduurzaam het wagenpark

• Richt het wagenparkbeleid op modellen met een lage uitstoot; bijvoorbeeld elektrische of hybride voertuigen
• Stimuleer carpoolen, bijvoorbeeld via een app of bedrijfsshuttle

5. Stel spelregels op

Op basis van reisafstand of reisduur naar het werk, kunt u met uw werknemers afspreken welk vervoer u als werkgever prefereert. Wie dicht bij het werk woont, mag bijvoorbeeld niet met de auto komen. Leg zulke regels vast en communiceer ze duidelijk. Dat voorkomt scheve gezichten. Leg ook de regels voor thuiswerken vast.

6. Zoek de samenwerking  

Als bedrijvenpark staat u sterker dan als organisatie alleen. Een lobby tot een betere verbinding met het openbaar vervoer kan zijn vruchten afwerpen. Of maak u als bedrijvenpark sterk voor de komst van een mobiliteitshub waar (elektrisch) deelvervoer samenkomt.

Mobiliteitsmanagement in de praktijk voor overheden

Als overheid kunt u op twee manieren uw mobiliteitsdoelen nastreven via mobiliteitsmanagement:

1. Via de eigen arbeidsvoorwaarden: u stimuleert uw ambtenaren tot groener reisgedrag via bovenstaande punten.
2. Via de bedrijven in uw stad, regio of provincie. Een mobiliteitsmakelaar kan hierbij helpen.
3. Als wegbeheerder: bij werkzaamheden aan de weg kunt u alternatieven voor de auto aanbieden.

De mobiliteitsmakelaar: intermediair tussen overheid en het bedrijfsleven

Een beproefde methode om uw regionale mobiliteitsdoelen te vertalen naar het mobiliteitsmanagement bij de bedrijven in uw regio, is via de inzet van een mobiliteitsmakelaar. Die adviseert en ondersteunt organisaties die stappen willen zetten op het gebied van slim werken en reizen. De mobiliteitsmakelaar is niet alleen de intermediair tussen overheid en het bedrijfsleven, maar ook tussen mobiliteitsadviesbureaus zoals Goudappel en de organisaties waarmee hij contact heeft.

Taken van de mobiliteitsmakelaar:

• Werven en samenbrengen van werkgevers
• Werkgevers adviseren over de mogelijkheden op het gebied van slimme en duurzame mobiliteit
• De behoeften van werkgevers terugkoppelen aan de betrokken overheden

Tools en adviezen: mobiliteitsmanagementscan en arbeidsvoorwaardescan

Goudappel heeft als mobiliteitsadviesbureau diverse tools die uw mobiliteitsmanagement kunnen vormgeven:

1. Mobiliteitsmanagementscan

Een veelgebruikte tool van Goudappel is de mobiliteitsmanagementscan. Op basis van de reisafstand van individuele werknemers tot het werk wordt een inschatting gemaakt hoe de werkgever kan sturen op alternatief vervoer.

2. Arbeidsvoorwaardenscan

Met een arbeidsvoorwaardescan analyseert Goudappel de arbeidsvoorwaarden en geeft op basis daarvan een verbeteradvies.

3. Medewerkerspeiling

Goudappel heeft veel ervaring met diepte-interviews onder werknemers. Dat is een snelle en effectieve methode om te peilen hoe werknemers reizen, waarom ze dat doen en wat de wensen en behoeften zijn.

4. CO₂-calculator

Een eerste hulpmiddel om te bepalen hoeveel uw bedrijf aan CO₂-reductie kan doen is de website van co2emissiefactoren.nl, een initiatief van onder meer de Rijksoverheid en Milieu Centraal. Daarop staan verschillende handige instrumenten, waaronder een CO₂-calculator.

Concrete voorbeelden van mobiliteitsmanagement

#1 Regio Zwolle/Kampen

De regio Zwolle/Kampen wilde dat meer mensen de fiets zouden pakken. Samen met Goudappel rolde de regio een fietsprogramma uit, waarmee via een app het fietsgebruik van een aantal werkgevers werd gemonitord. Elke deelnemer kreeg per fietskilometer punten die het na afloop kon verzilveren in een webshop. Van de 2739 actieve deelnemers kozen ruim 1.000 deelnemers er bewust voor de auto vaker te laten staan ten gunste van de fiets.

#2 Deventer ziekenhuis en Haga ziekenhuis

Goudappel assisteerde het Deventer ziekenhuis en het Haga ziekenhuis in Den Haag in haar mobiliteitsmanagement. Beide ziekenhuizen wilden een duurzamer mobiliteitsbeleid en worstelden ondertussen met de parkeergelegenheid. We maakten een inventarisatie van hun huidige mobiliteit en arbeidsvoorwaarden. Na een ronde interviews konden we heldere adviezen geven voor hun communicatiestrategie en mogelijke aanpassingen in de arbeidsvoorwaarden rond thuiswerken, vergoedingen en parkeerbeleid.

#3 De werkgeversaanpak Brabant Mobiliteitsnetwerk (bmn)

De provincie Noord-Brabant richtte het Brabant Mobiliteitsnetwerk op dat partijen samenbrengt om te werken aan bereikbaarheid. Het bereikte tot nu toe ongeveer 300 bedrijven en instellingen die samen ruim 175.000 werknemers en studenten vertegenwoordigen. Er werden onder meer diverse gezamenlijke mobiliteitsmanagement-activiteiten georganiseerd, zoals E-bike probeerweken.

Mogelijke effecten van mobiliteitsmanagement

De Factsheet Werkgeversaanpak van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat geeft een eerste beeld van de mogelijke effecten van mobiliteitsmanagement. Het kan onder meer leiden tot gemiddeld 18 spitsmijdingen per werkgever per dag. Op een gemiddelde rit van 18 km wordt er 3,2 kilo CO₂ bespaard.

Advies over de succesvolle inzet van mobiliteitsmanagement

Bij goed mobiliteitsmanagement komt veel kijken. Want waar begint u als overheid of bedrijf nu precies? En hoe brengt u in kaart waar de kansen liggen? Bij het bepalen van de strategie, het maken van de juiste analyse en de inzet van beproefde tools kan mobiliteitsmanagementsexpert Goudappel helpen.