Strategisch plan verkeersveiligheid 2030: lokaal aan de slag met de risico’s

SPV 2030 in het kort:

• Het SPV 2030 streeft naar nul verkeersslachtoffers in 2050 en een halvering in 2030 ten opzichte van 2019.
• Gemeenten, provincies en andere wegbeheerders zijn verantwoordelijk voor het opstellen van risicoanalyses en uitvoeringsagenda's.
• Er zijn SPI’s (Safety Performance Indicator) gedefinieerd in vijf categorieën: veilige infrastructuur, snelheid, verkeersdeelnemers en voertuigen en hoogwaardige traumazorg.
• Er zijn tools en indicatoren die helpen risico's in kaart te brengen en beleid te onderbouwen.

Wat is het Strategisch Plan Verkeerveiligheid 2030?

Het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 – ‘Veilig van deur tot deur’ is opgesteld door een coalitie van overheden en maatschappelijke partijen. De initiatiefnemers zijn de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Justitie en Veiligheid, IPO, VNG, VRA, MRDH en SWOV. Het doel is ambitieus: een halvering van het aantal verkeersslachtoffers in 2030 ten opzichte van 2019. Met als uiteindelijke streven nul slachtoffers in 2050, in lijn met de Europese ‘Vision Zero’.

Zo gaat u als gemeente of provincie aan de slag met het SPV 2030

Decennialang was verkeersveiligheidsbeleid vooral reactief: locaties waar veel ongevallen gebeurden waren het startpunt. Het SPV 2030 breekt met die benadering. Gemeenten, provincies en andere wegbeheerders worden gevraagd om risico’s vooraf in kaart te brengen en daarop te sturen. De basis hiervoor is een risicoanalyse, gevolgd door een uitvoeringsagenda met concrete maatregelen. Zo ontstaat beleid dat niet pas volgt op een incident, maar gericht is op het voorkomen ervan. Ook op plekken waar risico’s minder zichtbaar zijn, zoals voor voetgangers of jonge fietsers.

Begin bij de risicoanalyse

Een risicoanalyse laat zien waar de grootste knelpunten zitten: locaties met bijna-ongevallen, kwetsbare doelgroepen of risicovol gedrag. Denk aan plekken waar ouderen zich onveilig voelen of waar hoge snelheden en intensief verkeer samenkomen. Ook belevingsonderzoek kan waardevolle informatie opleveren in de wijze waarop de omgeving gedrag en het gevoel van veiligheid beïnvloedt. Gebruik data over intensiteit, snelheid, voertuigtype en weginrichting. Is er weinig data beschikbaar? Dan bieden modellen en visualisaties uitkomst om risico’s inzichtelijk te maken.

Maak keuzes en stel prioriteiten

Op basis van de analyse bepaalt u welke risico’s u aanpakt, met welke maatregelen en met welk doel. Leg dit vast in een uitvoeringsagenda en monitor het effect. Zorg dat dit aansluit bij ander beleid, zoals mobiliteit, gezondheid of ruimtelijke ordening. Risicogestuurd werken betekent ook keuzes maken: u kunt niet alles tegelijk aanpakken. Een duidelijke uitvoeringsagenda helpt bij het stellen van prioriteiten en het voeren van een onderbouwd gesprek, ook in de gemeenteraad of met partners zoals politie, OM, VVN en de Fietsersbond.

Hulpmiddelen en tools 

Overheden die aan de slag willen met het SPV 2030, hoeven niet het wiel opnieuw uit te vinden. Voor het opstellen van een risicoanalyse bestaan diverse tools. Het kennisplatform aanpakspv.nl sluit aan bij de vervolgfase ‘Bijstellen en professionaliseren’ van het SPV 2030 en ondersteunt decentrale overheden bij het uitvoeren van de risicogestuurde aanpak verkeersveiligheid.

Daarnaast bieden verkeersmodellen en kaartlagen met infrastructuurkenmerken en SPI's (Safety Performance Indicators) inzicht in onder meer snelheden, voertuigtypes, leeftijdsgroepen en de kwaliteit van de infrastructuur. Steeds meer gemeenten maken gebruik van verkeersveiligheidsaudits en het NDW Dataportaal Verkeersveiligheid, waarmee in kaart wordt gebracht in hoeverre infrastructuur veilig is ingericht. Ook data over verkeersgedrag, zoals snelheidsovertredingen of afleiding in het verkeer worden steeds beter beschikbaar. Sommige gemeenten maken gebruik van bestaande dataplatforms, andere schakelen externe bureaus in voor maatwerk en procesbegeleiding.

Voordelen van het SPV

Goed opgesteld risicogestuurd beleid levert meer op dan alleen verkeersveiligheid. Het helpt om onderbouwde keuzes te maken en tijdig koppelkansen te signaleren om kosteneffectief de verkeersveiligheid te verbeteren. Bijvoorbeeld bij groot onderhoud en herinrichting van wegen, plaatsing van oversteekplaatsen of prioritering van investeringen. Het biedt houvast in gesprekken met bewoners en politiek. En het versterkt de samenwerking met partners als politie, scholen en zorginstanties. Door risico’s zichtbaar te maken ontstaat urgentie en focus. Ook biedt het kansen om maatregelen op te nemen in omgevingsvisies en -programma’s.

De uitdagingen bij de uitvoering

Veel gemeenten zijn nog zoekende naar de invulling van de risicogestuurde aanpak. Er is vaak onzekerheid over de juiste aanpak, beschikbare data of afstemming met partners zoals politie en OM. Ook ontbreekt soms de capaciteit of ervaring met risicogestuurd werken. De samenwerking tussen de afdeling verkeersveiligheid en andere beleidsvelden verloopt niet altijd soepel.

Toch is juist die integrale aanpak essentieel. Zonder samenhang tussen handhaving, educatie en infrastructuur lopen inspanningen het risico aan effectiviteit in te boeten. Daarnaast is het belangrijk draagvlak te creëren binnen en buiten de organisatie, zodat verkeersveiligheid niet verdwijnt tussen de prioriteiten.

Voorbeelden uit de praktijk

Verschillende gemeenten zijn al concreet aan de slag gegaan met risicogestuurd beleid. 

• Risicoanalyse gemeente Apeldoorn

Goudappel hielp de gemeente Apeldoorn met het in kaart brengen van risicolocaties, -doelgroepen en -gedragingen. Dit gebeurde op basis van analyse van verschillende databronnen en input van inwoners via een enquête. Vervolgens koppelde Goudappel daar een uitvoeringsagenda aan met concrete, geprioriteerde acties en een wegencategoriseringsplan.

• Actieplan verkeersveiligheid Alkmaar

Alkmaar voerde een risicoanalyse uit en Goudappel hielp de gemeente Alkmaar op basis daarvan met het opstellen van een actieplan verkeersveiligheid. Daarin staan maatregelen die inspelen op de belangrijkste risico's, vanuit de drie E’s van verkeersveiligheid (Engineering, Education & Enforcement, oftewel, Infrastructuur, Educatie en Handhaving). Een wegencategoriseringsplan geeft inzicht in welke wegen een andere inrichting en snelheidslimiet krijgen om die risico’s in te perken. Ook bevat het plan een uitvoeringsagenda met concrete acties, prioritering, kostenindicaties, financieringsopties en afspraken over monitoring en evaluatie.

• Risicoanalyse Noordoostpolder

De gemeente Noordoostpolder wilde de verkeersveiligheid in het buitengebied verbeteren. De lange, rechte polderwegen nodigen uit tot hard rijden en vergroten zo het risico op ongevallen. Goudappel maakte een risicoanalyse en stelde een maatregelenpakket op als input voor de uitvoeringsagenda. 

Goudappel ondersteunt bij elke stap

Goudappel helpt overheden om verkeersveiligheid structureel aan te pakken. We brengen risico’s in beeld, denken mee over beleid en vertalen dit naar haalbare maatregelen. Onze specialisten combineren kennis van gedrag, infrastructuur en mobiliteit met data en praktijkervaring. Of het nu gaat om een nulmeting, analyse of strategisch advies: we zorgen voor overzicht en een integrale aanpak die werkt.