Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden 2022
Nederlandse centrumgebieden zijn volop in ontwikkeling. Recente nieuwsberichten tonen aan dat de winkelleegstand is afgenomen, onder andere door de transformatie naar nieuwe functies als wonen en werken. Dit betekent niet dat de zorgen om de Nederlandse centrumgebieden voorbij zijn. Elk centrum heeft zijn eigen verhaal en problematiek. Met de Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden brengen we de aantrekkelijkheid en het toekomstperspectief van de 100 grootste centrumgebieden in Nederland integraal in beeld.
Behoefte aan data: 100 grootste centra in beeld
Om inzicht te geven in landelijke trends en lokale kansen is een integraal beeld van centrumgebieden gewenst. Daarom heeft Goudappel sinds 2015 al drie keer een landelijke Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden in beeld gebracht. Op basis van ruim 20 verschillende indicatoren is voor elk centrum de vitaliteit zichtbaar op de belangrijkste factoren die de aantrekkelijkheid van een centrumgebied bepalen: voorzieningenaanbod, ruimtelijke kwaliteit, demografie en bereikbaarheid. Deze indicatoren bieden een goed inzicht in de ontwikkeling van deze centrumgebieden.
Meerwaarde van de Vitaliteitsbenchmark
- Biedt uniek inzicht in de vitaliteit van de 100 grootste Nederlandse centrumgebieden
- Maakt het mogelijk om centrumgebieden met elkaar te vergelijken
- Biedt inzicht in trends en ontwikkelingen
- Brengt de ontwikkeling van centrumgebieden over tijd in beeld: hebben genomen maatregelen de economische vitaliteit verbeterd?
- Dient als startpunt voor verbetermaatregelen en als afwegingskader voor planvorming
Landelijke editie 2022
In juni 2022 is de nieuwe landelijke editie van de Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden uitgekomen. In het algemeen kunnen we zeggen dat de impact van corona zichtbaar is, hoewel het niet leidt tot een extra kaalslag in winkelcentra. In de top 10 zijn weinig verschuivingen, bij de middelgrote centrumgebieden juist wel.
Opvallende trends sinds 2019
In vergelijking met de vorige landelijke benchmark in 2019 vallen er meerdere trends op:
- Toegenomen consumentenbestedingen zowel online als in de winkel. De verschillen per type winkel- en centrumgebied zijn groot. Tijdens corona hebben vooral de grootste binnensteden te maken gehad met afnemende bezoekersaantallen, maar dit tij lijkt te keren.
- Groei online bestedingen in alle branches. De grootste groei zien we in dagelijkse bestedingen (bijna verdubbeling), elektronica en wonen. Consumenten kiezen zo bewuster voor een winkellocatie, doelgericht of juist voor de beleving
- De functiemix verandert. Er komen minder winkels, maar juist meer horeca, diensten en cultuur. Ook zet transformatie door naar meer compacte centrumgebieden waarbij binnenstedelijk wonen toeneemt. Een afwisselende functiemix is nodig om bezoekers te trekken.
- Demping verwachte bevolkingskrimp. De woningbouwopgave is groot, waardoor de bevolkingsgroei versnelt. De bevolkingsprognoses worden aangepast en door een trek vanuit de Randstad naar de rest van Nederland is de geprognosticeerde bevolkingskrimp in sommige gebieden gedempt.
- Meer aandacht voor duurzame bereikbaarheid van centra en klimaatadaptieve omgeving. Dit betekent dat vervoerswijzen als fiets en lopen steeds meer aandacht krijgen. Ook zero-emissie-stadslogistiek speelt een grote rol.
Belangrijkste uitkomsten 2022
Binnenstedelijke centrumgebieden:
- Blijven sterk: Amsterdam, Utrecht, Den Haag en Rotterdam
- Opvallende stijger: Nijmegen. Met name op het terrein van ruimtelijke kwaliteit en bereikbaarheid. Dit wordt veroorzaakt door verbeteringen in de veiligheidsscore, digitale vindbaarheid, compactheid van het centrumgebied en in het fietsgebruik.
- Stijgers: Breda, Delft, Gouda en Purmerend. De grootste stijger in deze categorie is Breda (van 18 naar 11).
Grote centrumgebieden:
- Blijven sterk: Hoofddorp, Alphen aan de Rijn, Hoorn en Amstelveen
- Opvallende stijgers: Zeist en Oss
Middelgrote centrumgebieden: Hier zijn grote verschuivingen zichtbaar.
- Grootste stijgers: Leidschendam (o.a. door Mall of the Netherlands), maar ook Gorinchem en Veghel
In de praktijk aan de slag met de Vitaliteitsbenchmark
Naast inzicht in landelijke trends en lokale verschillen is de benchmark een geschikt instrument om in de praktijk mee aan de slag te gaan. Zo hebben wij voor verschillende provincies en gemeenten aanvullende analyses gedaan. Deze worden door hen gebruikt om de effectiviteit van genomen maatregelen te beoordelen. Met het door ons ontwikkelde Koopstromenmodel kunnen we bovendien de omzeteffecten van verkeersingrepen in beeld brengen.
Naast aanvullende analyses voor uw centrumgebied, kunnen wij ook helpen met het in kaart brengen van specifieke verbetermaatregelen, bijvoorbeeld door het doen van belevingsonderzoek. Zo weet u aan welke 'knoppen' u kunt draaien om de vitaliteit van uw centrumgebied te verbeteren.