Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden

Van wethouders, beleidsmakers tot centrummanagers en ondernemers: iedereen die betrokken is bij een centrumgebied, wilt weten hoe deze ervoor staat. Welk effect hebben genomen maatregelen? En wat zijn verbeterkansen? Met de Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden geven we daarom inzicht in de economische vitaliteit van de 100 grootste centrumgebieden in Nederland. Ontdek hoe uw gemeente er voor staat, aan welke ‘verbeterknoppen’ u kunt draaien en hoe we u daarbij helpen.

  • De benchmark

    De vitaliteit van de 100 grootste centrumgebieden in Nederland in beeld.

    Lees meer
    VB: wat levert het op
  • Dit levert het op

    Inzicht in trends, de vitaliteit van centrumgebieden en verbeterpunten.

    Bekijk wat de benchmark oplevert
    Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden
  • Trends 2024

    Ontdek belangrijke conclusies en opvallende trends in deze nieuwe editie.

    Bekijk de belangrijkste conclusies
    VBC: trends
  • Uitkomsten 2024

    Bekijk hoe uw centrumgebied ervoor staat: bent u gestegen of gedaald?

    Ontdek hoe uw gemeente ervoor staat
    VBC: kaart
  • In de praktijk

    Ontdek hoe u inzichten uit de benchmark toepast in de praktijk.

    Bekijk hoe we helpen
    Participatie

Over de Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden

Met de benchmark brengen we sinds 2015 iedere twee jaar de economische vitaliteit van de 100 grootste Nederlandse centrumgebieden in beeld. Dat doen we op basis van 25 indicatoren behorend bij vier categorieën: voorzieningenaanbod, ruimtelijke kwaliteit, demografie en bereikbaarheid. 

Dit levert de benchmark op

De Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden:

  • Geeft inzicht in de economische vitaliteit van de 100 grootste Nederlandse centrumgebieden
  • Biedt een overzicht van belangrijke trends en ontwikkelingen
  • Brengt de ontwikkeling van centrumgebieden over tijd in beeld
  • Maakt het mogelijk centrumgebieden met elkaar te vergelijken 
  • Toont kansrijke maatregelen en dient daarmee als startpunt en afwegingskader voor nieuwe verbeterplannen

We helpen u graag bij het in de praktijk brengen van de benchmark: met integraal advies op basis van data en ondersteuning tijdens het proces. 

Ontdek hoe we helpen bij het toepassen van de benchmark
Vitaliteitsbenchmark Centrumgebieden

Trends 2024: investeren in ruimtelijke kwaliteit loont

Vergeleken met voorgaande edities zien we voor alle centrumgebieden de volgende trends:

  1. Demografie: voor de meeste centra nam het aantal inwoners in het verzorgingsgebied toe, net als de bestedingen per inwoner.
  2. Voorzieningenaanbod: door o.a. online aankopen, personeelstekorten en hoge kosten daalde het gemiddeld aantal voorzieningen per centrumgebied. Waren dit er in 2019 nog 461 per centrum, in 2024 daalde dit naar gemiddeld 431 voorzieningen. De diversiteit van het totale aanbod nam wel toe.
  3. Ruimtelijke kwaliteit: ondanks een afname van het aantal voorzieningen, blijft de leegstand stabiel. Gemeenten die investeren in digitale vindbaarheid en klimaatbestendigheid van hun centrum, stijgen in vitaliteit.
  4. Bereikbaarheid: centra worden door alle vervoerswijzen goed bezocht. Centra werden compacter, waardoor loopafstanden kleiner werden. Ook is er meer aandacht voor logistieke oplossingen zoals venstertijden en milieuzones. 
VBC: trends

Resultaten 2024: totaalbeeld intact, veel verschuivingen bij (middel)grote centra door afname leegstand

Om centrumgebieden eerlijk met elkaar te kunnen vergelijken, gebruiken we in de benchmark drie verschillende categorieën, gebaseerd op het type winkelgebied en het aantal inwoners. Bekijk de belangrijkste resultaten per categorie:

Grote binnensteden: 

  • Top 4 blijkt gelijk: Utrecht, Amsterdam, Den Haag en Haarlem
  • Nieuw in de top 10: Amersfoort
  • Centra die stijgen door o.a. minder leegstand: Almere en Leeuwarden

Grote centrumgebieden: 

  • Top 3 blijft stabiel: Hoofddorp, Middelburg en Alphen aan den Rijn
  • Centra die stijgen door o.a. verbeterde digitale vindbaarheid en divers aanbod: Schiedam en Lelystad

Middelgrote centrumgebieden:

  • Veel verschuivingen door o.a. minder leegstand en verbetering van ruimtelijke kwaliteit
  • Forse stijgers door compacter en groener centrum: Schagen en Heemskerk
  • In andere centra neemt de vitaliteit juist af, door o.a. een lagere bevolkingsprognose in combinatie met leegstand en/of bereikbaarheid
Bekijk de benchmark
VBC 2024

Inzichten in de praktijk toepassen: 3 adviezen

 De inzichten uit de benchmark zijn het perfecte startpunt om als beleidsmaker of centrummanager na te denken over verbeterplannen. We geven 3 adviezen:

  1. Investeer in ruimtelijke kwaliteit
    Bezoekers willen een schoon, veilig en gezellig centrumgebied. Zet hier dus nog meer op in: voeg groen en zitgelegenheid toe en organiseer evenementen die passen bij de wensen van bezoekers. Belevingsonderzoek geeft hiervoor interessante inzichten.
     
  2. Werk samen aan een mobiliteitstransitie op maat
    Centra waar door alle betrokken partijen wordt geïnvesteerd in ruimtelijke kwaliteit en bereikbaarheid, stijgen in vitaliteit. Maar ieder centra is anders. Het is dus belangrijk om samen met alle stakeholders in gesprek te gaan over plannen en zo de juiste balans te vinden tussen bereikbaarheid, aantrekkelijkheid en economie. Een goede procesmanager helpt om alles in goede banen te leiden.
     
  3. Onderbouw plannen met data voor meer draagvlak
    Wat ook helpt voor meer draagvlak: onderbouwing met data en modellen. Baseer plannen op data over koopstromen of verplaatsingsgedrag, breng de economische effecten van verkeersingrepen in kaart en meet de effecten van pilots door middel van data. 
Participatie

Hoe Goudappel helpt bij verbeterplannen

  • Belevingsonderzoek

    Krijg inzicht in hoe bezoekers een centrumgebied ervaren en welke oplossingen het meest kosteneffectief zijn.

    /nl/expertises/beleids-en-gedragsonderzoek/belevingsonderzoek/belevingsonderzoe…
  • Aanvullende analyses

    Op basis van betrouwbare data inzicht in koop- en verplaatsingsgedrag in en rondom centrumgebieden en advies hoe dit te beïnvloeden.

    /nl/expertises/gebieds-en-locatieontwikkeling/retail-en-centrumontwikkeling/koo…
  • Regio-specifieke benchmarks

    Inzicht in de vitaliteit van centrumgebieden per regio of gemeente met regio-specifieke benchmarks én inzicht in vergelijkbare centrumgebieden. Bekijk een voorbeeld.

    /nl/projecten/vitaliteitsbenchmark-centrumgebieden-overijssel

Schakel onze hulp in

In de praktijk aan de slag met de inzichten uit onze benchmark? We helpen u graag, met inhoudelijk advies op basis van betrouwbare data en procesbegeleiding.

Neem vrijblijvend contact op met Guido