30 km/u invoeren: zo pak je het aan

In het kort

• Het nieuwe wegtype GOW30 maakt het mogelijk de snelheid ook op drukkere wegen binnen de bebouwde kom te verlagen.
• 30 km/u biedt verschillende voordelen, maar er zijn ook uitdagingen.
• Hulpmiddelen zijn onder meer de Gereedschapskist GOW30 en een concreet stappenplan.
• Goudappel stond aan de basis van het Nieuwe 30.

De voordelen van het Nieuwe 30 

‘Het Nieuwe 30’ is de populaire term voor het nieuwe wegtype GOW30, een gebiedsontsluitingsweg met een snelheidslimiet van 30 km/u. De invoering ervan maakt het gemeenten mogelijk de snelheid te verlagen op zogeheten grijze wegen - drukke 50-wegen met een verblijfs- en verkeersfunctie. Dat heeft belangrijke voordelen:

• Verbeterde verkeersveiligheid: de kans op ernstige verkeersongelukken is drie keer kleiner dan bij 50 km/u. Ook het gevoel van veiligheid verbetert. Het is fijner om te wonen, lopen of fietsen in een omgeving waar langzamer gereden wordt.
• Past bij verstedelijking: een weg met 30-profiel vereist soms minder ruimte voor verkeer. (Denk aan fietsstroken in plaats van vrijliggende fietspaden.) Die ruimte kan gebruikt worden voor bijvoorbeeld groen of woningbouw.
• Draagt bij aan leefbaarheid en gezondheid: het Nieuwe 30 maakt fietsen en wandelen veiliger, en dus een aantrekkelijk alternatief. Autorijden wordt juist minder aantrekkelijk. Minder auto’s en meer fietsers en wandelaars verbeteren de leefomgeving en de volksgezondheid.
• Minder geluidshinder: terugschakeling naar 30 km/u betekent grofweg halvering van het verkeerslawaai.
• Draagt bij aan sociale inclusie: door minder verkeershinder is er meer ruimte voor kwetsbare groepen, zoals ouderen, kinderen of mensen die minder mobiel zijn.
• Economisch voordeel: Minder verkeersongevallen betekent flink minder kosten voor de maatschappij. Zowel materieel (bv. medische kosten, productieverlies, schade) als immaterieel (leed, verdriet, verlies kwaliteit van leven). Verhoogde leefbaarheid kan bovendien de waarde van vastgoed positief beïnvloeden.
• Draagt bij aan duurzaamheid: hoewel het effect van een lagere snelheid op de CO2-uitstoot naar verwachting neutraal is, bieden 30 km-zones wel meer ruimte voor klimaatadaptatie en schonere vervoerswijzen.

Aan de slag met het Nieuwe 30: denk op netwerkniveau 

Hoewel sommige (vooral grote) steden – Amsterdam bijvoorbeeld – in korte tijd veel wegen hebben omgedoopt tot 30 km-wegen, kiezen de meeste gemeenten voor geleidelijke invoering. Zij beperken zich in eerste instantie tot aanpassing van één of enkele straten. Voor welke aanpak u ook kiest, het is altijd raadzaam breder te kijken. Denk na over de vraag wat u met uw gemeente en wegennetwerk wilt. U wilt voorkomen dat u voor iedere straat opnieuw plannen moet maken en met externe partijen zoals vervoerders en hulpdiensten om de tafel moet.  

Praktische en strategische hulpmiddelen

Gemeenten die het aantal 30 km-wegen binnen de bebouwde kom flink willen uitbreiden, hoeven niet zelf het wiel uit te vinden. Er zijn verschillende praktische en strategische tools beschikbaar.

• CROW Handreiking GOW30

Deze handreiking biedt gemeenten handvatten om binnen de bebouwde kom de verkeersveiligheid te verbeteren door GOW30 in te voeren. In het rapport zijn de inrichtingskenmerken voor het nieuwe wegtype uitgewerkt.

• Gereedschapskist GOW30

De door Goudappel ontwikkelde Gereedschapskist GOW30 alles wat u nodig heeft om aan de slag te gaan met GOW30. Van tips en praktijkvoorbeelden tot inspiratie voor wegkenmerken, fietsvoorzieningen en basisprofielen.

• Afwegingskader GOW30

Dit afwegingskader is door Goudappel en DTV Consultants opgesteld voor CROW. Met behulp van het bijbehorende afwegingsschema kunnen wegbeheerders in vijf stappen bepalen welke wegen in aanmerking komen voor 30 km/u. Beide zijn ook onderdeel van de gereedschapskist.

• Verkeersmodellering

Verkeersmodellering is bij uitstek geschikt om te voorspellen wat toekomstige effecten zijn van de invoering van 30 km/u. Wat betekent het voor alle verkeersstromen en reistijden? En hoe kun je daarop anticiperen? Goudappel is een van de meest ervaren specialisten op het gebied van strategische verkeersmodellen en heeft al veel 30 km/u-scenario’s doorgerekend.

• Verkeersveiligheidsaudit

Gemeenten die al een plan hebben gemaakt rondom het Nieuwe 30, kunnen dat extern laten toetsen met behulp van een onafhankelijke verkeersveiligheidsaudit.

• Gedrags- en participatieonderzoek

Een belangrijke voorspeller van het succes van een verkeersmaatregel, en dus ook van de invoering van 30 km-wegen, is de mate van participatie van burgers. Gedrags- en participatieonderzoek brengt dit in beeld.

• Brochure: het Nieuwe 30 en het ov

In de brochure Het Nieuwe 30 en het ov legt Goudappel uit hoe u in de praktijk aan de slag kunt gaan met 30 km/u, en wat dat betekent voor het openbaar vervoer. 

Concreet aan de slag: gebruik een stappenplan

Een belangrijk uitgangspunt bij de invoering van 30 km/u is dat het geen kwestie is van enkel verkeersveiligheid. Het vraagt om een integrale blik met aandacht voor verkeerskundige en ruimtelijke aspecten. Dit stappenplan helpt u op weg. 

1. Maak uw ambitie helder 
   Vervolgens is het zaak keuzes te maken, op basis van de volgende vragen: 
   > In hoeverre willen we het Nieuwe 30 toepassen? Beperken we ons tot onveilige wegen of hebben we bredere ambities? Geef hierbij extra aandacht aan oversteeklocaties, schoolomgevingen en sluiproutes. 
   > Kiezen we voor een snelle invoering, koppelen we de invoering aan bestaande projecten en/of richten we een pilotgebied in om de effecten te monitoren en de publieke opinie te peilen? 
    
2. Betrek vervoerders, nood- en hulpdiensten en bewoners 
   Wanneer de ambitie helder is, is het tijd voor een plan van aanpak op basis van het afwegingsschema. Bespreek dat eerst intern en betrek vervolgens partijen zoals vervoerders, nood- en hulpdiensten en bewoners. 
    
3. Denk na over de inrichting 
   30 km/u invoeren is geen kwestie van enkel borden plaatsen, maar juist ook van een veilige inrichting die past bij de snelheidslimiet en waar draagvlak voor is. Hier zijn sinds kort landelijke richtlijnen voor. U kunt gebruikmaken van de eerdergenoemde Gereedschapskist GOW30.
    
4. Overleg met politie over handhaving 
   Hoewel de juridische obstakels voor de invoering van GOW30 zijn opgelost, is handhaving op 30 km-wegen nog niet vanzelfsprekend. Overleg daarom goed met de plaatselijke vertegenwoordiging van de politie over invoering en handhaving. 
    
5. Aan de slag
   Als alle voorbereidingen zijn getroffen, is het tijd voor de aanleg van de GOW30. Die verschilt niet structureel van andere straten en wegen binnen de bebouwde kom.
    
6. Monitor de effecten 
   GOW30 is een nieuw wegtype. Daarom is het belangrijk om ervaringen te verzamelen en de effecten van 30 km/u op verkeersveiligheid, tevredenheid en leefbaarheid in kaart te brengen. Deel deze ervaringen met elkaar en doe mee met ons onderzoek.

Deel uw ervaringen met ons

Omgaan met de uitdagingen van 30 km-wegen 

Naast de genoemde voordelen van 30 km-wegen, zijn er ook enkele uitdagingen. Dit zijn de voornaamste:

• Openbaar vervoer: de invoering van 30 km/u wordt vaak gezien als bedreiging voor het ov. Het leidt tot langere rijtijden, wat kan zorgen voor minder reizigers en dus verlies aan inkomsten. Maar dat hoeft niet. Door vervoerders vroegtijdig te betrekken en te kiezen voor een bus- en tramvriendelijke inrichting van wegen, kan het juist ook kansen bieden. Lees meer in de brochure Het Nieuwe 30 en ov.
• Nood- en hulpdiensten: In een 30km/u-gebied zijn ook de aanrijtijden van ambulance, brandweer en politie langer en het rijcomfort van de inzittenden lager, door bijvoorbeeld drempels en zigzagverleggingen. Ook hier geldt daarom dat het van belang is samen te werken met nood- en hulpdiensten. Onderzoek, monitoring en evaluatie kunnen bovendien uitwijzen of vertragingen gecompenseerd kunnen worden op andere plekken. Kun je bijvoorbeeld een kruispunt of straat anders inrichten om tijd te winnen?
• Handhaving. Gemeenten worstelen met de vraag hoe de lagere snelheid gehandhaafd kan worden. Er zijn zoals gezegd juridische belemmeringen, maar ook praktische. Betrek de politie vroegtijdig bij de plannen, en zet daarnaast in op gedragsverandering. Verminder eventuele weerstand bij burgers en lokale ondernemers door hen te laten participeren. En richt wegen zodanig in dat de straat uitnodigt langzamer te rijden.

Hiermee kan Goudappel u helpen

Goudappel heeft aan de basis gestaan van het Nieuwe 30. Onze experts zijn betrokken vanaf ideevorming en ontwikkelden een afwegingskader voor de Tweede Kamer. Veel gemeentes kloppen dan ook bij ons aan. Waarvoor kunt u zoal bij ons terecht?

• U overweegt invoering van 30 km-straten maar het ontbreekt aan capaciteit en/of expertise binnen de gemeente om ermee aan de slag te gaan.
• U vindt het lastig om de juiste keuzes te maken rond de nieuwe inrichting van wegen. Kiest u bijvoorbeeld voor fietsstroken of vrijliggende paden?
• U heeft een beleidsplan gemaakt maar zou graag een deskundige second opinion willen.
• U zit intern niet op één lijn, of het ontbreekt aan politiek draagvlak.
• U wilt weten welke maatregelen ervoor zorgen dat de invoering van 30 km/u ook tot daadwerkelijke gedragsverandering leiden.
• U wilt een aantrekkelijker stadscentrum en wilt weten wat de omzeteffecten van 30 km-wegen zijn.

Op de hoogte blijven van het Nieuwe 30? Schrijf u in voor de nieuwsbrief