Aanpakken van mobiliteitsongelijkheid

Oplossing

Man met wandelstok

“Inclusiviteit”, “gelijke kansen voor iedereen”, we hebben het er (terecht) steeds vaker over. Zo ook wanneer het gaat over mobiliteit. Het gaat dan bijvoorbeeld over een “inclusief mobiliteitsbeleid” of het voorkomen van “vervoersarmoede”. Maar wat wordt daar nu precies mee bedoeld? Mobiliteit kan mensen kansen bieden, maar wanneer mobiliteit niet goed is geregeld, hebben sommige groepen mensen wellicht minder kansen dan anderen om volwaardig deel te nemen aan het maatschappelijke leven.

Wat is het verschil tussen vervoersarmoede en bereikbaarheidsongelijkheid? Lees het hier. 

Inclusief mobiliteitsbeleid 

Een inclusief mobiliteitsbeleid zorgt ervoor dat verschillende groepen binnen de samenleving gelijke kansen hebben om werk, ziekenhuizen, onderwijsinstellingen of winkels te bereiken. Denk hierbij aan groepen als ouderen, gehandicapten, mensen met lagere inkomens, studenten, etc. Het moet voor iedereen mogelijk zijn om noodzakelijke bestemmingen in een redelijk tijdsbestek te bereiken, tegen redelijke kosten. Pas dan kunnen we van een inclusief mobiliteitsbeleid spreken. Welke normen hierbij als uitgangspunt genomen worden, is natuurlijk van cruciaal belang voor het inrichten van mobiliteitsbeleid, want hoe bepalen we wat voor welke groep ‘redelijk’ is?

Dat niet iedereen elke plek even goed kan bereiken, bleek in oktober 2022 nog uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving. Vooral in landelijk gebied zijn veel plekken nog altijd beter te bereiken met de auto dan met het openbaar vervoer.

Aanpak mobiliteitsongelijkheid 

Goudappel heeft een aanpak ontwikkeld waarmee we inzicht bieden in de mobiliteitsongelijkheid voor kwetsbare groepen en oplossingen verkennen om deze ongelijkheid te verkleinen. Op basis hiervan adviseren wij hoe mobiliteitsongelijkheid voorkomen of verminderd kan worden met passend mobiliteitsbeleid. We maken hiervoor gebruik van de applicatie Integrale Kijk op Bereikbaarheid (IKOB) die is ontwikkeld door Hans Voerknecht en die we gezamenlijk doorontwikkelen, waarin we worden ondersteund door CROW. 

Onze aanpak werkt als volgt:

  1. Analyseren 

    We gebruiken de applicatie Integrale Kijk op Bereikbaarheid (IKOB) voor het maken van een analyse van de vervoersongelijkheid binnen een bepaald gebied voor één of meerdere kwetsbare groepen. Dit doen we aan de hand van sociaaleconomische kenmerken van het gebied en de mobiliteitsvoorkeuren van de doelgroep. Door data uit onder andere verkeersmodellen in te voeren in de applicatie, komen we tot een analyse van de bereikbaarheidssituatie voor de geselecteerde groep(en). Deze methode kunnen we bovendien verrijken met belevingsonderzoek, om te achterhalen wat bewoners zelf vinden.

  2. Beoordelen

    Om de bereikbaarheidssituatie te beoordelen kijken we naar de volgende parameters: 

    • Tijd: hoe lang doet men erover om een bestemming te bereiken? 
    • Moeite: hoeveel moeite moet men doen om een bestemming te bereiken?  
    • Kosten: hoe duur is het om te reizen? 
    • Ruimte: hoe nabij zijn bestemmingen m.b.t. werkgelegenheid, zorg, onderwijs, etc. 

    We interpreteren de kwantitatieve resultaten door gebieden met elkaar te vergelijken en door groepen binnen een bepaald gebied met elkaar te vergelijken (benchmarken). Ook houden we bij het beoordelen van de bereikbaarheid rekening met de kenmerken van de groep. Voor iemand met een laag inkomen wegen de kosten van vervoer bijvoorbeeld zwaar, terwijl voor gehandicapte mensen de moeite die men moet doen om een bestemming te bereiken een doorslaggevende factor kan zijn.

    Daarnaast hangt het beoordelen van de bereikbaarheidssituatie natuurlijk ook af van welke mate van ongelijkheid men acceptabel vindt. Welke normen hanteert u als beleidsmaker? Hierbij kan het helpen om te leren van anderen. Wij kunnen bijvoorbeeld laten zien welke normen in binnen- en buitenland worden gebruikt, zodat u als beleidsmaker beter kan beoordelen wat een redelijke bereikbaarheidssituatie is. 

  3. Toetsen

    De opgedane inzichten vertalen we naar concrete verbeterpunten waarvoor we oplossingen aandragen in de vorm van mogelijke beleidsaanpassingen. We toetsen de oplossingen met behulp van de IKOB-applicatie. Wat gebeurt er wanneer we op een bepaald vlak ingrijpen, bijvoorbeeld door het aanbieden van lagere OV-tarieven, betere verbindingen of meer bestemmingen nabij? Verbetert de situatie van de geselecteerde groep? 

  4. Advies

    Op basis van de resultaten van de toetsing en onze eigen kennis en ervaring, doen we concrete aanbevelingen om de mobiliteitsongelijkheid voor de geselecteerde kwetsbare groep(en) te verminderen, door aanpassingen door te voeren in het mobiliteitsbeleid.

Onze aanpak samengevat: 

  • Wij analyseren de bereikbaarheidssituatie voor één of meerdere kwetsbare groepen; 
  • Wij beoordelen de bereikbaarheidssituatie op basis van gewogen parameters en helpen bij het vaststellen van passende normen; 
  • Wij stellen concrete aanpassingen voor het verbeteren van het mobiliteitsbeleid voor, die wij vooraf getoetst hebben. 

Kan een aangepast prijsbeleid bijdragen aan maatschappelijke doelstellingen als bereikbaarheid, inclusiviteit en duurzaamheid? We onderzochten het voor de regio Noord-Nederland.

vervoersarmoede

Lees ook het interview dat onze adviseur Lamar van Frederikslust gaf aan VerkeersNet over mobiliteitsongelijkheid en onze aanpak.

Waarom wij u goed kunnen adviseren over een inclusief mobiliteitsbeleid 

  • Goudappel beschikt over alle relevante data om de bereikbaarheidssituatie voor een bepaalde groep te analyseren. We gebruiken hiervoor onder andere data uit OmniTRANS Spectrum en uit verkeersmodellen zoals OmniTRANS Horizon, of uit lokale/regionale modellen. U hoeft zelf geen data te verzamelen. Hierdoor kunnen we snel en kostenefficiënt de effecten van het draaien aan beleidsknoppen doorrekenen en inzichtelijk maken. 

  • We beschikken over expertise op alle snijvlakken van mobiliteit. Hiermee kunnen wij passende oplossingen aandragen op basis van onze kennis en ervaring. 

  • Ook leveren we sterke visualisaties van de bereikbaarheidssituatie, waardoor kwalitatief betere conclusies kunnen worden getrokken. Een extra voordeel is dat deze visualisaties goed te begrijpen zijn door stakeholders, wat zorgt voor meer draagvlak. 

  • We zijn één van de eerste partijen die met de IKOB-applicatie werkt. Hierdoor zijn we betrokken bij de doorontwikkeling en zorgen we ervoor dat de methode aansluit bij onze databronnen en verkeersmodellen. 

  • Door onze ervaring met participatietrajecten, kunnen we tijdens het traject de kwetsbare groep(en) zelf bij het proces betrekken. Zo komen we tot beleidsoplossingen die ook daadwerkelijk gedragen worden door de mensen die het betreft. 

  • Internationaal werken wij samen met het genderbewuste mobiliteitsmanagementbureau Fair Spaces, gevestigd in Berlijn. Het accent ligt bij Fair Spaces op projecten gericht op sociale inclusiviteit en aandacht voor het milieu.

Bekijk hier het paper "Werken aan een inclusief mobiliteitssysteem" dat onze adviseurs presenteerden tijdens het CVS congres in oktober 2022. 

Iedereen gelijke kansen bieden en zo de brede welvaart in onze samenleving vergroten, daar werken wij graag aan mee! Inclusieve mobiliteit is daar een cruciaal onderdeel van. De Tweede Kamer heeft dan ook een motie aangenomen waarin wordt gevraagd mobiliteitsbeleid standaard te toetsen op inclusiviteit. Wij staan u hierin graag bij.  

Projecten waarin we onze aanpak toepassen

Meer weten?

Benieuwd of uw mobiliteitsbeleid inclusief is, of bent u op zoek naar oplossingen?

Neem contact op met Lamar

Waar bent u naar op zoek?