Niels Bohrweg in Utrecht

Op de Niels Bohrweg op bedrijventerrein Lage Weide in Utrecht hebben de afgelopen jaren twee dodelijke ongevallen met fietsers plaatsgevonden. Eén ongeval op het kruispunt met de Rutherfordweg (2018), het andere op het kruispunt met de Maarssenbroeksedijk (2021). Ondernemers en bewoners van bedrijventerrein Lage Weide en de Fietsersbond maakten zich al langere tijd zorgen om de verkeersveiligheid op het bedrijventerrein. De gemeente Utrecht heeft Goudappel gevraagd een verkeersveiligheidsanalyse uit te voeren van beide kruispunten en de tussenliggende Niels Bohrweg. Het analyseren van de twee dodelijke ongevallen maakte geen onderdeel uit van de opdracht.

Starten met een audit en analyse

Twee verkeerveiligheidsauditoren en een gedragspsycholoog hebben een schouw uitgevoerd en een analyse gemaakt van de verkeersveiligheidssituatie. Hierbij volgden ze de verkeersveiligheidsaanpak die Goudappel heeft ontwikkeld om te komen tot een goed onderbouwde verkeerskundige oplossing, die rekening houdt met de mogelijkheden en beperkingen van de mens.  

Verkeersveiligheids aanpak

In een aantal stappen toewerken naar een goed onderbouwde verkeerskundige oplossing, die rekening houdt met de mogelijkheden en beperkingen van de mens.

Het belangrijkste aspect vanuit ruimtelijke ordening is dat het een bedrijventerrein betreft met ruim opgezette wegen en bijbehorend verkeer, in combinatie met uiteenlopende fietsvoorzieningen. De vormgeving van de wegen is ingericht voor grote vrachtauto’s. De fietsvoorzieningen zijn ingepast in de resterende ruimte. De omgeving van de weg is het bedrijventerrein, het lijkt daardoor geen verblijfsgebied, maar is dit in de praktijk wel door de vele erfaansluitingen en de aanwezigheid van een mbo-instelling met parkeervakken aan de overzijde van de weg. De rijsnelheid is 55 tot 60 km/uur en ligt daarmee ruim boven de maximumsnelheid van 50 km/uur.

Aandacht voor gedrag

Tijdens de psychologische analyse beoordelen we de situatie vanuit de human factors: verwachten, waarnemen, begrijpen, kunnen en willen. Vanuit psychologisch perspectief valt een aantal aspecten op. Voor beide kruispunten geldt dat elke kruispunttak andere fietsvoorzieningen heeft: gemengd verkeer, smalle fietssuggestiestroken en vrijliggende één-/tweerichtings (brom)fietspaden. De overgangen hiertussen zijn geen standaardsituaties. Ze worden niet expliciet benadrukt in het wegbeeld en zijn daardoor moeilijk herkenbaar voor de weggebruiker. Zowel wat betreft 'verwachten' als 'waarnemen' en 'begrijpen', zijn verbeteringen nodig. Pas als de inrichting op orde is kan de weggebruiker het gewenste gedrag vertonen.  

Weggebruikers zijn geneigd zich in anonieme omgevingen zoals bedrijventerreinen minder aan de verkeersregels houden. Men waant zich hier sneller onbespied. Daardoor is er een grotere kans op ongewenst gedrag van zowel automobilisten als fietsers, zoals te hard rijden, onvoldoende afstand houden of op ongewenste manieren oversteken. Juist op bedrijventerreinen is het daarom belangrijk dat de vormgeving van wegen en kruispunten herkenbaar en geloofwaardig is. Zo bied je alle weggebruikers voldoende tijd om alle informatie te verwerken en veilig en sociaal gedrag te vertonen.

Oplossingen gericht op gedrag én infrastructuur

90% van de verkeersongevallen wordt veroorzaakt door menselijk gedrag. Daarom leggen wij hier in de analyse ook sterk de nadruk op. De oplossingen kunnen nadrukkelijk zowel ‘softe’ maatregelen zijn, gericht op gedragsaanpassing, als infrastructurele maatregelen. Beide typen maatregelen kunnen lokaal het gedrag beïnvloeden. Goede infrastructurele maatregelen zijn weliswaar duurder, maar meestal ook effectiever.

Onze analyse heeft geleid tot een uitgebreide rapportage met bevindingen en concrete oplossingsrichtingen. We hebben de gemeente Utrecht geadviseerd welke maatregelen te treffen, met onderscheid naar quick wins, kleine maatregelen en ingrijpende maatregelen.

De gemeente Utrecht heeft al een aantal quick wins uitgevoerd: er is tijdelijk een informerende snelheidsradar (smileybord) geplaatst, straatverlichting is gerepareerd en de overgang van het fietspad naar de rijbaan is aangepast. Dit vergroot de zichtbaarheid van andere verkeersdeelnemers en draagt bij aan de bewustwording van het eigen gedrag. De komende tijd wil de gemeente de veiligheid verder vergroten, waarschijnlijk door verbetering van de zichtbaarheid van de fietspaden bij de inritten van de bedrijven en de overgangen tussen de fietsvoorzieningen.  

Opdrachtgever: gemeente Utrecht
Jaar: 2021 - 2022