Onderzoek naar risico op spookrijden bij onvolledige aansluitingen

De aanleiding

Spookrijden ontstaat als een weggebruiker vanaf het onderliggend wegennet de afrit van een snelweg oprijdt, en daardoor op de snelweg tegen het verkeer in rijdt. Dit is in potentie een levensgevaarlijke situatie. Een eenduidige oplossing om spookrijden te voorkomen is er echter niet. Ondanks het volgen van richtlijnen en toepassen van specifieke maatregelen, kan spookrijden nog steeds gebeuren. De afrit van de snelweg moet immers open blijven voor verkeer dat de snelweg verlaat.

Eind 2020 publiceerde de Onderzoeksraad voor Verkeersveiligheid (OVV) een rapport naar aanleiding van een ernstig verkeersongeval dat werd veroorzaakt door een spookrijder. Deze spookrijder is bij een onvolledige aansluiting de snelweg opgereden. De OVV adviseerde meerdere stappen om dergelijke ongevallen te voorkomen. Als eerste stap in dit proces werden in een bredere aanpak alle onvolledige aansluitingen op het rijkswegennet nader geïnspecteerd op het risico van spookrijden.

Onze aanpak

Ons onderzoeksteam, bestaande uit verkeersveiligheidsauditors en Human Factors-experts, die weten op welke manier onze hersenen informatie verwerken of reageren bij aanwezigheid van informatie, heeft daarom alle 77 onvolledige aansluitingen op het rijkswegennet onderzocht. Dat schouwen gebeurt zowel verkeerskundig als vanuit de ogen van verschillende weggebruikers. We houden dus zowel rekening met weggebruikers met slecht zicht, slechte taalbeheersing of invloed van middelen op het moment van passeren.

Onderzochte factoren

Zoals gezegd is er geen eenduidige oplossing om spookrijden te voorkomen. Ons onderzoek richtte zich daarom niet alleen op de aanwezige factoren die de kans op spookrijden vergroten, zoals of de vormgeving van de aansluiting van de afrit gelijkenis vertoont met de toerit, maar ook factoren die de kans verkleinen. Denk aan het ontbreken van de plaatsnaam in de bewegwijzering of een duidelijk verbod tot afslaan (het 'ga terug'-bord). Ook werd er gekeken naar de aanwezigheid van mitigerende factoren die de gevolgen van spookrijden beperken of wegnemen, bijvoorbeeld een veilig keer- of parkeermogelijkheid op de afrit. 

Het resultaat

Op basis van de bevindingen werd het risico bepaald van elke onvolledige aansluiting. Dus: hoe groot is de kans op een spookrijgeval bij deze aansluiting en in welke mate kan die fout hersteld worden? Zo gaven we inzicht in het risico en eventuele gevolgen. Dat inzicht vormt de basis van het risicogestuurde werkproces van de opdrachtgever. 

Opdrachtgever: Rijkswaterstaat
Jaar: 2021

Luistertip: podcast over spookrijden

Hoe gevaarlijk zijn spookrijders eigenlijk? En wat moet je doen als je er een tegemoet rijdt? Traffic Radio ging erover in gesprek met Matthijs Dicke-Ogenia (verkeerspsycholoog bij Goudappel).

Luister de podcast