Interactief spel geeft inzicht in complexiteit keuzes ov-netwerk

Samenhang tussen gemeentelijke ambities en openbaar vervoer

Openbaar vervoer is een onderwerp waar een gemeente geen directe zeggenschap over heeft, omdat dit doorgaans bij de vervoersautoriteit (meestal de provincie) ligt. Toch hebben gemeenten wel vaak wensen op het gebied van openbaar vervoer. Lokaal openbaar vervoer speelt namelijk een belangrijke rol in het veilig en prettig kunnen wonen, werken en leven in een gemeente.

Die samenhang zorgt ook voor complexe keuzes. Denk aan het terugbrengen van de maximumsnelheid binnen de bebouwde kom naar 30 km/u. Goed voor de leefbaarheid en veiligheid, maar een ov-reiziger is door de lagere rijsnelheid van bus of tram mogelijk langer onderweg. Effecten van ambities en maatregelen op het gebied van verkeer en vervoer moeten dus integraal worden beschouwd.

Aan de slag met dilemma’s in spelvorm

Ook in Den Haag spelen dilemma’s op het gebied van bereikbaarheid en openbaar vervoer. Om de gemeenteraad van Den Haag hierbij te betrekken, ontwikkelden we in opdracht van HTM een spel over die dilemma’s. Toegepast op Den Haag Zuidwest kregen raadsleden een dertigtal mogelijke maatregelen voorgelegd, verdeeld over 7 categorieën, waaronder:

• infrastructuur (zoals het omvormen van een rijbaan tot busstrook of de aanleg van een fietspad waardoor er geen ruimte meer is voor een vrije trambaan)
• frequentie-aanpassingen
• het opheffen en toevoegen van haltes
• tariefmaatregelen (zoals gratis ov voor kinderen)

Voor elke maatregel gold een positief, neutraal of negatief effect voor:

• de ov-reiziger (denk aan reistijd, betrouwbaarheid, comfort en gemak)
• andere verkeersdeelnemers (denk aan ruimtegebruik van het ov en verkeersveiligheid)
• de inwoners van Den Haag (denk aan bereikbaarheid met het ov en vervoersarmoede)
• het exploitatiesaldo (opbrengsten-kosten) van het openbaar vervoer

Opdracht aan de raadsleden: probeer met jouw groep met maatregelen per saldo een zo positief mogelijk effect te bereiken voor iedereen in Den Haag Zuidwest, zonder dat dit extra geld kost.

Verloop van het spel

Om het spel niet te makkelijk maken, was bij aanvang van het spel het effect van maatregelen op het exploitatiesaldo nog niet bekend. Elke groep puzzelde op deze manier een eigen maatregelenpakket bij elkaar, waarvan werd vermoed dat het op z’n minst budgetneutraal was. Tijdens het spel was er uiteraard discussie over welke maatregelen te kiezen, een proces waarbij politieke overtuigingen duidelijk een rol speelden.

Na het presenteren van de tussenstand, deelden we ook het effect van iedere maatregel op het exploitatiesaldo. We gaven groepen nu de kans om hun gespeelde maatregelenpakket te wijzigen. Opvallend: inzicht in de kostbaarheid van bepaalde ambities leidde tot meer fanatisme. De effecten van maatregelen werden nu belangrijker dan de inhoud van maatregelen.

Interactieve manier om complexiteit van keuzes te ervaren

Deze spelvorm bleek een goede aanpak om raadsleden op een interactieve manier de complexiteit van keuzes binnen het ov-netwerk te laten ervaren. Ook voor de betrokken medewerkers vanuit HTM had deze werkwijze meerwaarde.

Opdrachtgever: HTM
Jaar: 2022-2023