Mobiliteitsstrategie (SUMP) voor vijf Vlaamse vervoersvervoerregio's 

Uitgebreid en complex  

Danny Walraven, projectmanager bij Goudappel: "Het consortium Goudappel, Sweco Belgium en The New Drive werkte eerder al aan een regionaal mobiliteitsplan voor de Antwerpse vervoerregio. Ons consortium heeft in 2019 vijf nieuwe contracten binnengehaald voor de vervoerregio's Limburg, Mechelen, Gent, Vlaamse Rand en Kortrijk. We hebben de leiding genomen voor het opstellen van SUMP’s voor enkele van de meest uitgebreide en complexe vervoerregio's in Vlaanderen. Niet alleen technisch, maar ook procedureel zijn dit complexe trajecten." Uiteindelijk heeft het consortium bijgedragen aan de mobiliteitsstrategie voor 155 van de 300 Vlaamse steden waarin het verbeteren van de mobiliteit centraal stond. 

Vijf vervoerregio’s, vijf mobiliteitsplannen 

De mobiliteitsplannen identificeren de belangrijkste mobiliteitsuitdagingen in de regio, geven een gedetailleerde blauwdruk van het openbaarvervoernetwerk en stellen maatregelen voor om de doorstroming, de verkeersveiligheid en het fietsbeleid te verbeteren.  

De Vervoerregio Gent is een complexe regio met een sterk stedelijk netwerk, vele rurale gemeenten en een bloeiende haven. Ondanks die diversiteit, zijn er een aantal gemeenschappelijke uitdagingen op het vlak van mobiliteit en ruimte.

Pascale Willems, vanuit Goudappel verantwoordelijk voor de mobiliteitsplannen van Gent en Kortrijk: “Door slim ruimtegebruik wil de vervoerregio Gent duurzame mobiliteit stimuleren. Een doordacht locatiebeleid voor woningen, winkels, bedrijven en andere functies is cruciaal in het mobiliteitsbeleid. Daarbij zetten we als regio vol in op de fiets en het openbaar vervoer als sterke ruggengraat van de gehele regio.” 

De Vervoerregio Limburg is met 42 steden en gemeenten de grootste vervoerregio van Vlaanderen. Het ontbreken van grote steden, de uitgestrektheid van de provincie, het grote buitengebied en vooral de suboptimale openbaarvervoerontsluiting hebben ertoe geleid dat de auto nog altijd de overhand had. Het nieuwe mobiliteitsplan, gericht op het verbeteren van duurzame mobiliteit, is inmiddels vastgesteld.

‘’Samen met het consortium en de belangrijke stakeholders hebben we een pakket van maatregelen opgesteld die de Vervoerregio Limburg ook op termijn bereikbaar, veilig, leefbaar, duurzaam en gezond houden. Limburg staat al bekend als dé fietsprovincie van Vlaanderen maar dan vooral op recreatief gebied. Een volwaardig (snel)fietswegennetwerk is nodig om ook de omslag te maken naar het utilitaire fietsverkeer."

De Vervoerregio Vlaamse Rand is ruimtelijk een divers gebied met een verstedelijkte rand rond het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en een meer landelijk gebied daarbuiten. Daarbij vormt de zone ‘luchthaven Zaventem’ een belangrijk (vervoer)attractiepunt van Vlaanderen en staat centraal in de Vlaamse Rand. Op mobiliteitsvlak is de link met Brussel, de impact van de Ring en de aansluitende hoofdwegen van cruciaal belang. Die hoofdwegen en hun aansluitingsknopen genereren een sterke druk op de bereikbaarheid en de leefbaarheid in de Vervoerregio Vlaamse Rand.

''De gefaseerde werkwijze van maatregelen in het kader van het Vervoer op Maat heeft heel structurerend gewerkt gedurende het hele proces. Dit heeft geleid tot een prettige samenwerking met heldere verwachtingen'' zegt Rianne Roeleveld, die vanuit Goudappel intensief heeft gewerkt aan het mobiliteitsplan voor de Vervoerregio Vlaamse Rand. 

De Vervoerregio Mechelen is in belangrijke mate oost-west gericht, terwijl het doorsneden wordt door noord-zuid gerichte verkeersinfrastructuren (spoorlijn, kanaal, snelwegen) tussen Brussel en Antwerpen. Toch is er naast deze belangrijke attractiepolen een grote interne verplaatsingsgerichtheid naar Mechelen en tal van andere kernen. In het regionaal mobiliteitsplan is de lange termijn ambitie geconcretiseerd in samenspraak met gemeenten, vervoerders en landelijke overheden.

“De gemeenten uit de vervoerregio Mechelen werken al lange tijd samen op verschillende beleidsdomeinen, zo ook op het gebied van mobiliteit. Enkele jaren terug hebben Goudappel en The New Drive al het pilotproject Basisbereikbaarheid begeleid voor de regio, waarbij we als Goudappel de zogenoemde ‘vervoermagneten’ al hebben geïntroduceerd. Die methodiek hebben we nu met succes ook ingezet in de andere vijf vervoerregio’s” zegt Arthur Scheltes, vanuit Goudappel verantwoordelijk voor het mobiliteitsplan voor de Vervoerregio Mechelen, dat inmiddels is aangeboden aan de minister. 

De Vervoerregio Kortrijk bevindt zich in één van de dichtstbevolkte gebieden van Europa, met een sterke economische activiteit. Die hoge densiteit zorgt voor een groot aantal verplaatsingen op een klein oppervlakte, zowel van personen als van goederen. De densiteit van de Kortrijkse vervoerregio zorgt voor een substantieel aanbod aan interregionale mobiliteitsinfrastructuur.

De ruimte in de vervoerregio Kortrijk moet dan ook op een slimmere manier georganiseerd worden. Door het koppelen van ontwikkelingen aan knooppunten van openbaar vervoer en fiets worden de verplaatsingen efficiënter en kan duurzame mobiliteit een prominentere rol krijgen. Daarnaast wordt ingezet op het verminderen van onnodige verhardingen. 

Openbaar vervoerplannen 

De uitrol van basisbereikbaarheid in Vlaanderen omvat de implementatie van een nieuw openbaar-vervoerplan. Het bestaande netwerk van bus- en tramlijnen in Vlaanderen wordt daarbij aangepast om te kunnen blijven beantwoorden aan de veranderende vervoervraag. Dat houdt een behoorlijke verandering voor de reizigers in, met onder andere gewijzigde routes, frequenties en lijnnummers. Daarnaast is er ook expliciet aandacht voor het beter faciliteren van het voor- en natransport, waar nodig ook ondersteund met Vervoer op Maat in de vorm van flexvervoer en deelmobiliteit. De uitrol van het nieuwe vervoerplan vindt plaats onder de merknaam Hoppin.

Erik Oerlemans, adviseur openbaar vervoer van Goudappel: “De uitwerking en implementatie van het nieuwe Openbaar Vervoerplan is voorbereid door De Lijn. Zij volgden nauwgezet een Vlaams-brede methodiek om de vervoervraag te prognosticeren en deze vervolgens van passende verbindingen te voorzien. Binnen de Vervoerregio’s waarbij ons consortium betrokken was, faciliteerden we zowel procesmatig als inhoudelijk de dialoog over het nieuwe vervoerplan tussen De Lijn, vervoerregio en gemeenten. Zo werd iteratief de vorm van het Vervoerplan bereikt dat binnen Vlaanderen wordt uitgerold.” De openbaarvervoerplannen zijn onderdeel van de geïntegreerde regionale mobiliteitsplannen. Beide plannen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.  

Co-creatie en participatie 

Bij het opstellen van de regionale mobiliteitsplannen is veel aandacht besteed aan het bouwen van een zo groot mogelijk draagvlak, één van de belangrijke richtlijnen waaraan een SUMP moet voldoen. Het is immers de ambitie van de Vervoerregioraad om door te groeien naar een duurzame regio, waar stappers, trappers en openbaar vervoer veel prominenter in beeld komen.

Deze transitie kan alleen lukken met de hulp van alle stakeholders. Dus ook de middenveldorganisaties en de individuele burgers spelen hierin een belangrijke rol. Daarom is in het planproces veel aandacht besteed aan participatie. Zo hebben we onder andere themadagen, vervoerregiodagen, inspiratiesessies en mobiliteitscafé’s georganiseerd. Ook binnen het consortium en tussen de consortia van de vijf vervoerregio’s is gedurende het gehele proces voortdurend afstemming gezocht.

Opdrachtgever: Vlaams Departement Mobiliteit en Openbare Werken  
Jaar: 2019-2023