Mobiliteitsstrategie 2040 metropoolregio Utrecht: groei opvangen én brede welvaart vergroten

Groeiopgave

De metropoolregio Utrecht vormt hét knooppunt van de nationale auto- en ov-netwerken (nationale en regionale stromen komen samen op de ring Utrecht en station Utrecht Centraal is het belangrijkste nationale ov-knooppunt). De verwachte groei van de metropoolregio Utrecht (tot 2040 komen er ca. 144.000 tot 165.000 nieuwe huishoudens en ca. 112.000 arbeidsplaatsen bij) brengt ook mobiliteitsgroei met zich mee.

Vanwege o.a. landschapsbehoud en versnippering is het niet wenselijk om de verwachte mobiliteitsgroei onbeperkt te faciliteren. Tegelijkertijd zetten Rijk en regio samen in op ‘gezond leven in een stedelijke regio voor iedereen’. Dat betekent: mobiliteitsgroei grotendeels opvangen in het bestaande systeem én werken aan betere leefkwaliteit.

Mobiliteitsstrategie 2040

Samen met APPM, Rebel en MUST stedebouw zijn we aan de slag gegaan met die opgave. Vanuit een brede welvaartsperspectief hebben we zes maatschappelijke doelen vastgesteld die centraal staan in de hele strategie:

• Efficiënt omgaan met schaarse ruimte: meer ruimte nodig voor klimaatadaptief groen, wandelen en verblijfs- en ontmoetingsruimte
• Gezonde en duurzame leefomgeving: o.a. ondersteunen actieve mobiliteit en grotere verkeersveiligheid
• Optimaal benutten mobiliteitssysteem
• Borgen nationale draaischijf OV en auto: samenkomst nationale en regionale auto- en ov-stromen
• Sociale inclusie, iedereen doet mee: mobiliteit moet bijdragen aan ontplooiingsmogelijkheden
• Vitale en bereikbare economische centra: goede bereikbaarheid voor alle vervoerswijzen

4 principes om regio Utrecht bereikbaar te houden

Op basis van vier principes is vervolgens verkend wat er nodig is om de Metropoolregio Utrecht bereikbaar te houden:

1. Verstedelijkingskeuzes en bereikbaarheid afstemmen, inzetten op nabijheid: beter laten aansluiten van mobiliteitsbeleid op ruimtelijke diversiteit in de hele regio. Hulpmiddel hierbij is de indeling op ABC-mobiliteitsmilieus (centrum, woon- en werk- en buitengebieden).
    
2. Vraag naar mobiliteit afremmen en spreiden: door middel van vraagbeïnvloedende maatregelen (zoals parkeerbeleid, Betalen naar Gebruik)
    
3. Inzetten op multimodale netwerken:
   1. Betere stedelijke en regionale wandel-en fietsnetwerken: zowel voor korte als langere afstanden
   2. Systeemsprong openbaar vervoer met regionale ruggengraat als hoofddrager: benutten van bestaande knooppunten als hubs en nieuwe lightrailverbinding Merwedelijn/Binnenstadsas
   3. Uit elkaar halen van doorgaand- en lokaal verkeer op de snelwegen en verlangzamen van de auto in stedelijk gebied
       
4. Soepele ketenreizen van deur tot deur met mobiliteitshubs: belangrijke voorwaarde voor alle maatregelen zijn mobiliteitshubs die dienen als volwaardig en betaalbaar alternatief voor autogebruik en -parkeren in stedelijk gebied

Het resultaat is een strategie waarin niet primair filebestrijding centraal staat, maar wordt gewerkt aan een toekomstbestendig multimodaal mobiliteitssysteem gericht op maatschappelijke doelen.

Innovatief project

Deze strategie is op meerdere vlakken innovatief te noemen. Ten eerste vanwege het proces: het gaat om een samenwerking tussen verschillende partijen in de hele regio. Ten tweede om de gekozen strategie: inzetten op vraagbeïnvloeding in plaats van uitbreiden van het mobiliteitssysteem om aan de groeiende vraag te blijven voldoen. Ten derde is het een project waarbij vanaf het begin is gewerkt vanuit een brede welvaartsperspectief (in plaats van alleen traditioneel verkeerskundig).

Formeel vastgesteld

In november 2022 werd de Mobiliteitsstrategie door het Rijk, de provincie Utrecht en de regio’s Utrecht en Amersfoort formeel vastgesteld tijdens BO-MIRT. Ze spraken hierbij af ruim 1,4 miljard euro te investeren. Een grote stap voor de regio om de woningbouwopgave mogelijk te maken.

Opdrachtgever: Samenwerkingsprogramma U-Ned
Jaar: 2021-2022

Dit project deden we in samenwerking met APPM, Rebel en MUST stedebouw